Η ηθική της ανηθικότητας

Γιάννης Φιλιππόπουλος
Εντάξει. Ανήκουμε σε μια χώρα που ο λαός της είναι βαθιά συντηρητικός, αδιάλειπτα ανεπίκαιρος, προσκολλημένος αρρωστημένα στο παρελθόν του και ανατρέφει μία εθνική υπερηφάνεια αγνώστου πατρός. Όλα αυτά είναι γνωστά, τουλάχιστον σε όσους έχουν την τύχη ή την ατυχία να ζουν σε έναν πραγματικά ευλογημένο τόπο, με πολύ ιδιαίτερους ωστόσο ιθαγενείς.

Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν ξεχωρίζουν συγκεκριμένες ομάδες ή χώρους, είναι απόλυτα αταξικά και  επομένως διακριτά σε ολόκληρο το φάσμα του κοινωνικού ιστού. Σαν μια πανδημία δηλαδή που εξαπλώνεται γρήγορα και απειλεί το σύνολο του πληθυσμού.
Το κυρίαρχο ιδίωμα όμως που στεγάζει σχεδόν όλες τις συμπεριφορές μας, έχει να κάνει με την ευρεία έννοια της ηθικής και την ιδιαίτερη σχέση που έχουμε μαζί της. Από αυτή πηγάζει και εκπορεύεται (ή εκπορνεύεται) κάθε αξιακή απογραφή της εθνικής μας συνείδησης. Είναι η σημαία που σηκώνουμε κάθε φορά προκειμένου να αντιμετωπίσουμε οτιδήποτε μας ξεβολεύει ή εν πάση περιπτώσει οτιδήποτε αδυνατούμε να κατανοήσουμε και να αποδεχτούμε. Το καλύτερο καταφύγιο όπως
λέει ο Oscar Wilde των ανθρώπων που δεν αντιλαμβάνονται το ωραίο. Κατά τη γνώμη μου δεν έχει καμία βαρύτητα από τη στιγμή που ο καθένας μας ξεχωριστά στοιχειώνεται με την προσωπική του διαφορετική ηθική. Είναι το χωνευτήρι όλων μας των αδυναμιών που φοβόμαστε να έρθουμε αντιμέτωποι.

Πέρα από τα άτομα, η ηθική προβάλλεται και από ομάδες που λειτουργούν στην κοινωνία μας. Τα πολιτικά κόμματα, η οικονομική ελίτ, η εκκλησία, οι χώροι εργασίας, τα σχολεία, οι οπαδοί, ολόκληρο το εθνικό μας star system, χρησιμοποιούν κάθε λογής ηθικολογίες με σκοπό την σταθεροποίηση αλλά και την επέκταση όπου είναι δυνατόν του πελατολογίου τους. Αυτή η ομαδική ηθική είναι πολύ πιο απεχθής, δεν δημιουργεί μόνο αισθητική αναγούλα αλλά θέτει σε κίνδυνο έναν ολόκληρο λαό. Στοχεύει κατευθείαν και μόνο στο μυαλό, προκαλεί ψυχολογική εξάρτηση ανάμεσα στο θύμα (άτομο) και τον θύτη (ομάδα), ευνουχίζει κάθε προσπάθεια ορθολογισμού και υγιούς σκέψης.

Για να παραχθεί ηθική απαιτούνται δύο στοιχεία. Η ύπαρξη του καλού και του κακού. Με άλλα λόγια χωρίς τον Ιούδα δε θα υπήρχε Χριστιανισμός, χωρίς Μαρίες Αντουανέτες δεν θα ξέσπαγε η Γαλλική Επανάσταση, αλλά και χωρίς τον Χίτλερ δε θα είχε οικοδομηθεί η ‘ενωμένη’ (λέμε τώρα) Ευρώπη. Γεννιέται το ερώτημα βέβαια αν χωρίς αυτούς τους τραγικούς ήρωες θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί η ιστορική εξέλιξη και κατά πόσο είχαν ένα ρόλο μοιραία συγκυριακό ή τους εκμεταλλεύτηκε η εκάστοτε δυναμική της ιστορίας προς όφελός της.  Όπως και να έχει όμως, σίγουρα επάνω σε αυτούς και πολλούς άλλους πάτησε και πατάει κάθε λογής ηθικολογία για να περιχαρακώσει και να ενισχύσει την ορθότητα των διακηρύξεων της.

Άρα η ηθική με αυτή την έννοια είναι η αιτία που μας κάνει να βιώνουμε όλα τα πράγματα στη ζωή σαν ένα δίπολο αγώνα μεταξύ του καλού και του κακού, να περιορίζουμε την οπτική μας μονάχα σε δύο επιλογές, να διακρίνουμε μόνο το άσπρο από το μαύρο, να απαντάμε σε μία θέση με αντίθεση. Σε αυτή την χώρα οι περισσότεροι αυτοπροσδιορίζονται παθητικά δηλώνοντας όχι αυτό που είναι, αλλά αυτό που δεν είναι. Αντικομμουνιστές, αντιφασίστες, αντιρατσιστές, αντιολυμπιακοί, αντισημίτες, αντιευρωπαίοι  και πάει λέγοντας, εμπλεκόμενοι διαρκώς και δυστυχείς, σε ένα πλαίσιο κανόνων περιορισμένης διδιάστατης οπτικής.

Αν ποτέ λιποτακτήσουμε από τα μόνιμα διλλήματα που μας επιβάλλουν, αν γίνουμε τελικά αυτό που πραγματικά είμαστε και αν σκοτώσουμε την ηθική που κρύβουμε μέσα μας, τότε θα μπούμε σε έναν κόσμο με περισσότερες επιλογές και περισσότερα χρώματα. Η δικιά μου ανήθικη πρόταση είναι η απόδραση από το σωρό. Η ατομικότητα. Και φυσικά η γνώση. Όχι η στρατευμένη, όχι η κατευθυνόμενη, αλλά η ανεξέλεγκτη, αυτή που μας κάνει να αφουγκραστούμε όλες τις διαφορετικότητες. Πλουραλισμός και ηθική δεν πάνε μαζί.
o-klooun.com