Τα 5 βήματα εξόδου από το ευρώ

sofokleous10.gr


Mαζική ανεργία, πληθωρισμός στο 50%, μια καταστροφική ύφεση και οι Έλληνες να μεταναστεύουν κατά χιλιάδες – αυτό είναι το αποκαλυπτικό σενάριο ορισμένων οικονομολόγων κατά το οποίο η Ελλάδα αφήνει την ευρωζώνη κατά τους προσεχείς μήνες.Η Ελλάδα είναι μικρή από οικονομικής άποψης: δεν συμβάλλει παρά μόνο το 2,2% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Αλλά η  αποχώρηση της από το ενιαίο νόμισμα θα σημάνει χάος στη χώρα, με δυνητικά σοβαρές αλυσιδωτές συνέπειες και σε άλλες χώρες του ευρώ.
Η αμερικανική τράπεζα Citigroup υπολογίζει ότι υπάρχει μια πιθανότητα 75% η Ελλάδα να αποχωρήσει από το ενιαίο νόμισμα μέσα στους επόμενους 18 μήνες. Αυτό θα δημιουργήσει ουσιαστικά προηγούμενο, και η ευρωζώνη θα μπορούσε γρήγορα να διαλυθεί εάν και άλλα ευάλωτα μέλη όπως η Ισπανία και η Ιταλία ήταν να ακολουθήσουν το ελληνικό παράδειγμά.
Η επίπτωση από την ελληνική έξοδο θα εξαλείψει γρήγορα το 20% του ΑΕΠ της Ελλάδας, θα εκτοξεύσει τον πληθωρισμό στο 40% -50%, και το χρέος θα ανέλθει στο 200% του ΑΕΠ, λένε οι αναλυτές της γαλλικής τράπεζας BNP Paribas.
Οι εν λόγω προβλέψεις είναι προφανώς εκτιμήσεις - το πραγματικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το πόσο μεγάλη υποτίμηση θα σημειωθεί στην Ελλάδα στην περίπτωση που επέστρεφε στη δραχμή. Όμως τα σενάρια μπορεί να βγουν αληθινά. Τα προειδοποιητικά σημάδια είναι ήδη σαφή: δεν είναι δύσκολο να προβλεφθεί η αλληλουχία των γεγονότων κατά τους επόμενους μήνες που δεν θα άφηναν στην Ελλάδα καμία επιλογή από το να αποχωρήσει.


1. Εκλογική Παράλυση
Οι εκλογές στην Ελλάδα την περασμένη εβδομάδα κατέληξαν σε ένα θολό αποτέλεσμα, με τα δύο μέχρι τώρα κυρίαρχα κόμματα να υφίστανται τεράστιες απώλειες.  Ο ηγέτης των σοσιαλιστών Ευάγγελος Βενιζέλος, ο πρώην υπουργός Οικονομικών ο οποίος διαπραγματεύτηκε τα € 130 δισεκατομμύρια του δεύτερου πακέτου διάσωσης, προσπάθησε να συνθέσει μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας με το συντηρητικό ομόλογό του, Αντώνη Σαμαρά. Ωστόσο, τα δύο μέρη συγκέντρωσαν από κοινού 149 έδρες στο κοινοβούλιο, μόλις 2 έδρες από την πλειοψηφία και την πιθανότητα σχηματισμού κυβέρνησης.
Το πολιτικό αδιέξοδο έχει προκαλέσει επανειλημμένες προειδοποιήσεις από τους Ευρωπαίους ηγέτες ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να βρεθεί έξω από το ευρώ αν δεν τηρήσει τις περικοπές δαπανών και των οικονομικών μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται για τη δανειοδότηση - το μόνο που κρατά την Αθήνα από μια άτακτη χρεοκοπία, η οποία θα σημαίνει την στάση πληρωμών των εργαζομένων του δημοσίου και των συνταξιούχων.
Εάν η Ελλάδα δεν μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση - και η πλειοψηφία των ψηφοφόρων υποστήριξε κόμματα που είναι ενάντια στην τήρηση των συμφωνημένων όρων διάσωσης – η πολιτική αναταραχή θα εκφραστεί στους δρόμους και οι γείτονές χώρες θα είναι όλο και περισσότερο νευρικοί. Ένας δεύτερος γύρος εκλογών στα μέσα Ιουνίου θα μπορούσε να καταλήξει σε ένα ακόμια πιο ηχηρό μήνυμα κατά της λιτότητας.


2. Τελειώνουν τα χρήματα
Τι θα συμβεί λοιπόν αν η Ελλάδα παραμένει χωρίς κυβέρνηση; Το
Βέλγιο έσπασε όλα τα ρεκόρ πρόσφατα αφού παρέμεινε χωρίς κυβέρνηση για 541 ημέρες. Ή τι θα γίνει εάν σχηματιστεί κυβέρνηση που δεν θα τηρεί τις αυστηρές προϋποθέσεις διάσωσης;


Η «τρόικα» - η Ευρωπαϊκή Ένωση, το  Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα - θα μπορούσε πιθανότατα να σταματήσει τη ροή κεφαλαίων προς τη χώρα. Ταυτόχρονα, και οι ελληνικές τράπεζες θα μπορούσαν πιθανότατα να αποκοπούν από τη ρευστότητα που παρέχει η ΕΚΤ.


Σύμφωνα με τον Jens Nordvig, παγκόσμιο επικεφαλής στρατηγικής συναλλάγματος της Nomura, αυτό θα σήμαινε ότι τα ευρώ στις ελληνικές τράπεζες θα διαχωρίζονταν από τα ευρώ στην υπόλοιπη ευρωζώνη και με την πάροδο του χρόνου θα μετατρέπονταν σε ξεχωριστό νόμισμα.


Πιστεύει ότι θα υπάρξει «Grexit», όπως ονομάζεται, και ότι θα έρθει ως αποτέλεσμα ενός  «πολιτικού ατυχήματος».


Ο Christian Schultz, επικεφαλής οικονομολόγος στην Berenberg Bank, λέει ότι η καταβολή των € 4,2 δισ. της περασμένης εβδομάδας θα μπορούσε να είναι η τελευταία κεφαλαιική ένεση και είναι πιθανές οι αναλήψεις πανικού στις τράπεζες.


«Εάν η Ελλάδα συνεχίζει να εξαγοράζει ομόλογα, και να καταβάλει τόκους, θα μπορούσε να ξεμείνει από μετρητά μέχρι τον Ιούλιο», λέει. «Μετά από αυτό, η κυβέρνηση δε θα είναι σε θέση να καταβάλει πλήρως τις πληρωμές σε ευρώ σε συνταξιούχους και δημοσίους υπαλλήλους. Μπορεί να κάνει αυτές τις πληρωμές σε γραμμάτια, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον πυρήνα ενός νέου νομίσματος. Η Ελλάδα θα αντιμετώπιζε οικονομικό έμφραγμα:..οι τράπεζες της χώρας θα κατακλύζονταν από καταθέτες.»


Η τελευταία φορά που συνέβη αυτό - στην Αργεντινή το 2001 - κάτοικοι άρχισαν να κοιμούνται έξω από ATM στο Μπουένος Άιρες, για να κάνουν τη μεγαλύτερη δυνατή ανάληψη μετρητών, μόλις γέμιζαν τα μηχανήματα.


Η κυβέρνηση της Αργεντινής πάγωσε όλους τους λογαριασμούς, απαγόρευσε αναλήψεις άνω των 250 πέσος και σταμάτησε τις αναλήψεις από λογαριασμούς σε δολάρια. Αλλά η λεγόμενη στρατηγική corralito δεν λειτούργησε. Τα δικαστήρια υποστήριξαν τους δεκάδες χιλιάδες καταθετών και έδωσαν εντολή στις τράπεζες να τους επιστρέψουν αμέσως τις καταθέσεις στο ακέραιο. Οι πολιτικές της κυβέρνησης πυροδότησαν αιματηρές διαδηλώσεις που έληξαν με την ανατροπή της, καθώς η Αργεντινή βυθιζόταν σε μια βαθιά ύφεση.


3. Νέο νόμισμα, νέες τράπεζες


Μια νέα ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να παγώσει τους τραπεζικούς λογαριασμούς και συγχρόνως να καθιερώσει ελέγχους για την έξοδο κεφαλαίων από τη μεταφορά χρημάτων στο εξωτερικό. Αναλυτές της Fathom Consulting πιστεύουν ότι οι Έλληνες θα προτιμήσουν να φυλάνε τα χρήματα «κάτω από το στρώμα τους» αντί σε ελληνική τράπεζα κάνοντας πιθανή μια κατάσταση πανικού.


Η κυβέρνηση θα πρέπει επίσης να ψηφίσει ένα νόμο για το νόμισμα του κράτους και να βάλει μπρος τις μηχανές στο Νομισματοκοπείο. Είναι πιθανό η Ελλάδα να εκτυπώνει ήδη νέο χρήμα μυστικά: όταν η Σλοβακία αποσχίστηκε από την Τσεχοσλοβακία το 1993, είχε ήδη αρχίσει να τυπώνει το δικό της νόμισμα έξι μήνες νωρίτερα. Τα χρήματα που ήταν αποθηκευμένα σε μια αποθήκη στο Λονδίνο αποστάλθηκαν στο νεοσύστατο κράτος όταν η διάλυση έγινε επίσημη. Για να ελαχιστοποιήσει  το πιθανό χάος που θα προκύψει, η ελληνική κυβέρνηση πιθανώς θα επιλέξει να επαναφέρει τη δραχμή σε ένα Σαββατοκύριακο.


Επειδή οι ελληνικές τράπεζες είναι απόλυτα εξαρτημένες από την ΕΚΤ για ρευστότητα, θα χρεωκοπήσουν μόλις σταματήσει η ροή του χρήματος. Η ελληνική κυβέρνηση δεν θα έχει καμία επιλογή εκτός της δημιουργία νέων τραπεζών, με ουσιαστική συμμετοχή της κυβέρνησης. Η Ισλανδία αναγκάστηκε να κάνει το ίδιο κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης: δημιούργησε τρεις νέες τράπεζες από τα ερείπια των παλιών πτωχευμένων ιδρυμάτων.


4. Οι Έλληνες στα σύνορα
Τα παράδειγμα της Αργεντινής δείχνει ότι η ελληνική χρεοκοπία και έξοδος από την ευρωζώνη είναι πιθανόν να έχει ολέθριες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Η χώρα θα απομονωθεί. Χωρίς δανεισμό και κλειστούς λογαριασμούς, οι μικρές επιχειρήσεις θα χρεοκοπήσουν, οι εξαγωγές θα σημειώσουν βουτιά και η χώρα θα πέσει βαθύτερα στην ύφεση. «Η κατανάλωση θα μπορούσε να μειωθεί κατά 30%», λέει ο Nordvig. «Θα υπάρξουν πολύ ακραίες συνέπειες.»


Στην περίπτωση της Αργεντινής, η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα πτώχευση κράτους- η αθέτηση πληρωμών $ 93δις. εξωτερικού χρέους  σήμανε 60% μείωση της εγχώριας κατανάλωσης, την καταστροφή των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών και την αύξηση του πληθωρισμού.


Η υποτίμηση του νέου νομίσματος θα κάνει τα εισαγόμενα προϊόντα πιο ακριβά και θα αυξήσει και άλλο τον πληθωρισμό. Η μαζική ανεργία είναι πιθανή, όπως είναι και η μετανάστευση των νέων ειδικευμένων εργαζομένων. Αν δεκάδες χιλιάδες Έλληνες


κατευθύνθούν προς τα σύνορα, αυτά θα μπορούσαν ακόμη και να κλείσουν. Έλληνες στρατιώτες να περιπολούν τους δρόμους και τα λιμάνια για να κρατήσουν τους συμπολίτες τους εντός των συνόρων; Δεν είναι αδύνατο.


Τα παραδείγματα της Ισλανδίας και της Αργεντινής, όπου η ανάκαμψη υπήρξε εντυπωσιακή, προσφέρουν κάποια ελπίδα, αν και η χρεοκοπία της Αργεντινής έλαβε χώρα σε μια εποχή που η παγκόσμια οικονομία ήταν στα ύψη.


5. Η κατάσταση εξαπλώνεται
Οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) θα υποστούν αναμφίβολα ζημιές, δεδομένου ότι τα περιουσιακά τους στοιχεία κινδυνεύουν να μετατραπούν στο νέο αδύναμο ελληνικό νόμισμα. Επιστρέφοντας σε ένα ελληνικό εθνικό νόμισμα θα μπορούσε να δημιουργήσει σωρεία νομικών προβλημάτων με τις επιχειρήσεις και τις ισχύουσες συμβάσεις. Ελληνικές επιχειρήσεις που θα συνέχιζαν να πραγματοποιούν πληρωμές σε ευρώ, θα έβλεπαν τα κόστη και τις πληρωμές τόκων σε ευρώ να διπλασιάζονται.  Και υπάρχει και το κόστος στήριξης προς τα άλλα ευάλωτα κράτη - όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία - που το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών υπολόγισε πρόσφατα θα μπορούσε να ανέλθει σε € 1 τρις. Αυτό το βάρος θα πέσει στους φορολογούμενους των υπόλοιπων 16 κρατών της ευρωζώνης.


Μόλις δημιουργηθεί το προηγούμενο αποχώρησης χώρας από το ευρώ, η σταθερότητα και η εμπιστοσύνη στο υπόλοιπο μπλοκ θα κατακερματιστεί και κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγήσει όλη την ευρωζώνη πίσω στην ύφεση. «Είχαμε εδώ και καιρό την άποψη ότι, μετά την αποχώρηση ενός μόνο μέλους, μία συνολική διάλυση θα ήταν σε μεγάλο βαθμό πιθανή», λέει η εταιρεία Fathom Consulting.


Ο Richard Ward, διευθύνων σύμβουλος της Lloyd's του Λονδίνου, προειδοποίησε την Παρασκευή ότι η διάλυση της ευρωζώνης θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια «τρομερή ύφεση ενδεχομένως σε παγκόσμιο επίπεδο».


Και η UBS δηλώνει: «Το κόστος της διάλυσης δεν είναι μόνο οικονομικό.  Όπως γράφει ο Σαίξπηρ, σε περίπτωση διάλυσης του ευρώ, οι οικονομολόγοι δεν θα μπορούν να κάνουν και πολλά εκτός από τα να «φωνάξουν καταστροφή και να αμολήσουν τα σκυλιά του πολέμου. »»