δημαρχε,λεφτα υπαρχουν;

http://feleki.wordpress.com/

Αν δεν κάνω λάθος, λόγω οικονομικής κρίσης και ασφαλώς του τρόπου που τη διαχειρίζεται η κυβέρνηση, τα έσοδα που θα έχει ένας Δήμος μέσω των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (δηλαδή των πόρων από τον Κρατικό Προϋπολογισμό) και μέσω δημοτικών τελών θα είναι στο ορατό μέλλον αρκετά περιορισμένα. Για να ακριβολογώ: είναι δύσκολο σήμερα να πει κανείς πόσο επαρκή θα είναι τα έσοδα ενός Δήμου για να καλύψει τις (παλιές και νέες) πάγιες υποχρεώσεις του γιατί απλά ο Καλλικράτης ψηφίστηκε πρόσφατα και είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς την πορεία εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού αλλά και το ύψος των τελών. Για να πάρει κανείς μια γεύση, σύμφωνα με διάφορα δελτία τύπου της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ), μέσα στο 2010 οι Δήμοι έλαβαν από τον Κρατικό Προϋπολογισμό 40% λιγότερα σε σχέση με το 2009 και για τη προσεχή τριετία το Μνημόνιο προβλέπει περικοπές 3 δις ευρώ [1][2].


Οι Δήμοι, όπως προβλέπει ο «Καλλικράτης» καλούνται να καταθέσουν τον ετήσιο Προϋπολογισμό τους στο πρώτο τρίμηνο του 2011, έχοντας αναλάβει ένα πλήθος από νέες αρμοδιότητες που πριν ήταν στα χέρια των Νομαρχιών και υπηρεσιών διαφόρων υπουργείων. Για τους μερακλήδες αναγνώστες του Φελεκίου να αναφέρω ότι ανάμεσα σε αυτές είναι και η χορήγηση βιβλιαρίων υγείας στους εκδοροσφαγείς, η εφαρμογή, οργάνωση και εποπτεία της τεχνητής σπερματέγχυσης και του συγχρονισμού του οίστρου των ζώων, ο καθορισμός του εξωτερικού χρωματισμού των ταξί και για κάποιο περίεργο λόγο ο καθορισμός των ωρών έναρξης και λήξης της εργασίας των ναυτεργατών και των αρτεργατών (αλλά όχι των τραγουδιστών νυχτερινών κέντρων) και η διοργάνωση ενημερωτικών συναντήσεων με αλιείς (αλλά όχι με οδοντίατρους ή ανιματέρ). Για τους σοβαρά σκεπτόμενους αναγνώστες τώρα, η λίστα των πρόσθετων αρμοδιοτήτων περιλαμβάνει την έκδοση οικοδομικών αδειών και τον έλεγχο και επιβολή προστίμων στα αυθαίρετα (χα!).
Πόσοι Δήμοι θα πτωχεύσουν μέσα στην διάρκεια της θητείας των νέων δημοτικών αρχών δε γνωρίζω. Για να καθησυχάσω όμως τους αναγνώστες πρέπει να αναφέρω ότι ο νομοθέτης προέβλεψε ότι οι Δήμοι εφόσον πέσουν έξω (π.χ. όταν οι ετήσιες υποχρεώσεις τους σε τοκοχρεολύσια υπερβαίνουν το 20% των τακτικών τους εσόδων) θα μπορούν να μπουν σε ειδικό πρόγραμμα εξυγίανσης και τον έλεγχο των οικονομικών του Δήμου αναλαμβάνει μια ελεγκτική επιτροπή με απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών, δηλαδή το Κράτος (χα χα!).
Για να περάσουμε στην επόμενη πίστα για πιο δυνατούς παίχτες, στην εξίσωση των οικονομικών των Δήμων πρέπει να μπουν και οι δανειακές τους υποχρεώσεις. Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Τραπεζών και της Τράπεζας της Ελλάδος, μόνο προς τις τράπεζες και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων τα χρέη όλων των δήμων της χώρας φθάνουν στο 1 δις, 750 εκατομμύρια ευρώ [3]. Ο Δήμος Αθηναίων για παράδειγμα χρωστά 129,5 εκ., δηλαδή μόλις 265 ευρώ ανά εγγεγραμμένο στους δημοτικούς καταλόγους (περίπου 486 χιλιάδες)[4], ο Δήμος Αμαρουσίου 1.140 και ο Δήμος Πειραιώς 800 περίπου ευρώ ανά εγγεγραμμένο, ενώ αν για κάποιο λόγο είσαι δημότης Ασπροπύργου, παντρεμένη με ένα παιδί, οφείλω να σε πληροφορήσω ότι ο Δήμος σου, σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία, χρωστά μόνο σε τράπεζες και το ταμείο παρακαταθηκών περίπου 1.800 ευρώ ανά εγγεγραμμένο (οπότε το παιδί δεν υπολογίζεται). Τα χρέη προς τρίτους (π.χ. ασφαλιστικά ταμεία, προμηθευτές κτλ) δεν έχουν περιληφθεί στα παραπάνω ποσά, οπότε… Βέβαια, τα χρέη αυτά δεν λήγουν απαραίτητα αύριο και ασφαλώς εφόσον εξυπηρετούνται κανονικά και έχουν επενδυθεί σε πραγματικά έργα υποδομής και υπηρεσίες προς τους πολίτες όλα καλά και πάμε παρακάτω. Φοβάμαι όμως ότι για κάποιους Δήμους τα πράγματα είναι απλά ζοφερά. Οι Δημοτικές Εκλογές είναι μια
εξαιρετική ευκαιρία οι απερχόμενες Αρχές να εξηγήσουν με λεπτομέρειες στους δημότες τους το τι και το πώς ώστε να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Αλλά ποιος έχει διάθεση να εκτεθεί σε ένα τέτοιο διάλογο; Όπως επισημαίνει με περισσό θάρρος η Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων [5], άλλοι χρωστούν περισσότερα (βλ. ΟΣΕ) και τέλος πάντων τα μεγάλα δάνεια δε συνιστούν και υπερχρέωση… Θέλω να δω τον Κακλαμάνη να τα λέει αυτά αυτοπροσώπως στους τύπους του ΔΝΤ.

Σε κάθε περίπτωση οι Δήμοι που έλαβαν δάνεια με την προοπτική ότι αυτά θα εξυπηρετηθούν μέσα από τα αναμενόμενα, σύμφωνα με τα προηγούμενα έτη, έσοδα από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, βρίσκονται σήμερα σε δεινή θέση καθώς αυτά μειώθηκαν δραματικά. Η μεταφορά μεγαλύτερων εξουσιών και διευρυμένων αρμοδιοτήτων από την κεντρική κυβέρνηση στις Περιφέρειες και τους Δήμους μοιάζει με εξαιρετική ευκαιρία για την εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών, με την προϋπόθεση της διαφάνειας και σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης. Γιατί σε περιόδους ύφεσης η τοπική αυτοδιοίκηση λόγω μεγέθους μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά ευάλωτη. Ιδίως σε περιοχές που αντιμετωπίζουν χρόνια οικονομικά προβλήματα, που εμφανίζουν μεγάλη συγκέντρωση οικονομικά ασθενέστερων στρωμάτων και διαθέτουν ελλιπείς υποδομές η αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και η απαίτηση για αύξηση των ιδίων πόρων μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική για τις τοπικές κοινωνίες.

Τα οικονομικά προβλήματα των τοπικών και περιφερειακών αυτοδιοικήσεων δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο. Το πώς τα αντιμετωπίζουν αλλού εξαρτάται από την κυρίαρχη πολιτική κατεύθυνση. Το συμβούλιο της Κομητείας του Suffolk, μιας περιοχής της ανατολικής Αγγλίας με περίπου 750 χιλ. κατοίκους, έχοντας να αντιμετωπίσει τη μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων κατά 25% και σε μια προσπάθεια να εξοικονομήσει 300 εκ. λίρες το χρόνο, πήρε πρόσφατα την απόφαση να «δώσει» όσο το δυνατό περισσότερες από τις τοπικές υπηρεσίες, όπως τις βιβλιοθήκες, τους παιδικούς σταθμούς και το δημοτολόγιο, σε ιδιωτικές επιχειρήσεις [6]. Ανάμεσα στις επιπτώσεις της κίνησης αυτής είναι και η σταδιακή απόλυση 26 χιλιάδων εργαζομένων της Κομητείας. Στα επόμενα χρόνια, εφόσον η απόφαση αυτή υλοποιηθεί, το μόνιμο προσωπικό της θα περιορίζεται σε μερικές εκατοντάδες υπαλλήλους με βασικό μέλημα τον έλεγχο της καλής εφαρμογής των υπεγραφέντων συμβολαίων με τους εργολάβους. Ίσως μαντέψατε ότι η πλειοψηφία στο συμβούλιο που πήρε τη συγκεκριμένη απόφαση ανήκει στους Torries. Στο Barnet, στα βόρεια του Λονδίνου, το τοπικό συμβούλιο ανακοίνωσε τα σχέδιά του, με τον ευφάνταστο τίτλο «easyCouncil», να πουλήσει τις βιβλιοθήκες και να εκμισθώσει τις υπηρεσίες περιβάλλοντος και υγείας σε ιδιώτες. Στα πλαίσια του «easyCouncil», όπως ακριβώς με την «easyJet», οι πελάτες, συγνώμη οι πολίτες, θα μπορούν να πληρώνουν έξτρα για πρόσθετες παρεχόμενες υπηρεσίες. Για παράδειγμα, όπως συμβαίνει με την προτεραιότητα στα check-in της easyJet, οι VIP πολίτες θα μπορούν με ένα έξτρα ποσό να εξασφαλίζουν προτεραιότητα στην έκδοση οικοδομικών αδειών. Η παραπάνω ιδέα δεν είναι τόσο πρωτότυπη όσο ακούγεται. Εφαρμόζεται από δεκαετίες τώρα στην Ελλάδα, που ως γνωστό έχει δώσει τα φώτα της στον κόσμο, μέσα από τη διαδικασία γρήγορης εξυπηρέτησης (fast-track) με την ονομασία «γρηγορόσημο». Στο Maywood, μια μικρή πόλη στην Κομητεία του Λος Άντζελες, οι αρχές αποφάσισαν να απολύσουν όλους τους δημοτικούς υπαλλήλους και αναθέσουν τη λειτουργία των υπηρεσιών τους είτε σε ιδιώτες είτε σε γειτονικούς Δήμους. Περιμένω με πολύ ενδιαφέρον τις προτάσεις των δικών μας δημοτικών παρατάξεων για το πώς θα διαχειριστούν τα οικονομικά των Δήμων τους, δεδομένης της μείωσης των εσόδων από τον Κρατικό Προϋπολογισμό και των υπαρχόντων δανειακών υποχρεώσεων. Είμαι σίγουρος πως θα έχουν πολλές ιδέες και φυσικά θα ανοίξουν το διάλογο.

Παραπομπές:

[1] Δελτίο Τύπου ΚΕΔΚΕ 2/9/2010
[2] Δελτίο Τύπου ΚΕΔΚΕ 12/7/2010
[3] Βλ. πίνακα στοιχείων για επιλεγμένους Δήμους που παρουσιάζει η Ελευθεροτυπία (http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=197319). Αναλυτικά στοιχεία για όλους τους Δήμους παρουσιάζει σε σχετικό άρθρο του το portal «Εκλογικά» (http://www.eklogika.gr/news/2150).
[4] Για στατιστικά του Εκλογικού Σώματος Δημοτικών και Περιφερειακών Εκλογών 2010 βλ. Υπουργείο Εσωτερικών (http://www.ypes.gr/el/Elections/ElectionCatalogues/GreeksElectionsCataloguein/2010/)
[5] Δελτίο Τύπου ΚΕΔΚΕ 4/8/2010
[6] The Sunday Times, 26/9/2010, σ. 22.