Δωρεά-οργάνων-φοβία

Για ακόμα μία φορά, αυτές τις μέρες το θανατηφόρο δίδυμο άγνοια-προκατάληψη λάμπει στον ουρανό του ελληνικού ιντερνετικού (και όχι μόνο) στερεώματος. Αφορμή, το σχέδιο νόμου για την ντε-φάκτο δήλωση συμφωνίας του «εγκεφαλικά νεκρού δότη» (και ΟΧΙ δωρητή, δωρητής είναι αυτός που δίνει-δωρίζει όργανο του εν ζωή). Ο «εγκεφαλικός θάνατος» είναι μια πολύ σαφώς καθορισμένη έννοια, και εννοεί την πλήρη (και αδύνατο να αναστραφεί) διακοπή της εγκεφαλικής λειτουργίας η οποία διαπιστώνεται με μία σειρά από εξετάσεις. Υπάρχουν και άλλες έννοιες όπως «φλοιώδης θάνατος» (γνωστό σαν έκφραση «έμεινε φυτό».), και «Βιολογικός θάνατος» (οριστικός θάνατος ή διακοπή λειτουργίας όλων των οργάνων λόγω έλλειψης οξυγόνωσης).


Τονίζεται ότι ο όρος «φλοιώδης θάνατος» («φυτό») είναι εντελώς διαφορετικός από τον «εγκεφαλικό θάνατο».
Αποσαφήνιση:
Προφανώς ο όρος δωρεά οργάνων (του τίτλου) είναι εσφαλμένος. Το βίντεο και ο όρος αναφέρονται σε δωρεά από ζωντανό δότη, που όμως δεν έχουν σχέση με την παρούσα φοβία που εκδηλώνεται μαζικά (και οφείλεται σε σύγχυση των ορισμών, και πλήρη άγνοια των σχετικών όρων και διαδικασιών).

Μερικές από τις συχνότερες εκφράσεις της φοβίας αφορούν:

«Σε περίπτωση που μπω στο νοσοκομείο θα με ξεπαστρέψουν μια ώρα αρχύτερα.»
Αν είστε στο νοσοκομείο, πιθανότατα δεν είστε κατάλληλος για δότης. Δεν μπορούν να γίνουν δότες ασθενείς που έχουν νοσήσει από μια (μεγάλη) σειρά ασθενειών, ακόμα και αν έχουν αναρρώσει πλήρως από αυτές. Εξ όσων γνωρίζω αυτό περιλαμβάνει καρκίνους, χρόνια πάσχοντες από διαβήτη, άτομα μεγάλης ηλικίας, όσοι έχουν πρόβλημα με καρδιά συκώτι νεφρά (ακόμα και αν όλα τα υπόλοιπα είναι εντάξει) και όσοι ακολουθούν μακροχρόνια φαρμακευτικές αγωγές. Ακόμα βαριά καπνιστές μεγάλης ηλικίας έχουν κατεστραμμένους πνεύμονες και πιθανότατα ακατάλληλη καρδιά. Αυτό στενεύει ήδη πάρα πολύ τα περιθώρια αυτών που μπορούν να γίνουν δότες, ακόμα και αν είναι «εγκεφαλικά νεκροί». Σε γενικές γραμμές Δότες μπορούν να γίνουν νέα υγιή άτομα τα οποία έχουν υποστεί βαριά κρανιο-εγκεφαλική βλάβη (από ατύχημα) η αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο, και εφόσον έχουν διακομισθεί έγκαιρα σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Κατόπιν αυτού, τα χρονικά περιθώρια είναι πολύ μικρά πριν επέλθει οριστική νέκρωση και των υπολοίπων οργάνων (το πολύ μερικά 24ωρα).

«Επιμένω, κάποιο τρόπο θα βρουν.»
Υπάρχει το θέμα της ιστό-συμβατότητας, της οποίας ο έλεγχος δεν γίνεται οπουδήποτε. Η σύνδεση τυχαίου ατόμου με συγκεκριμένο ασθενή είναι μάλλον απίθανη (εξαρτάται και από το μόσχευμα), και θα απαιτούσε πολλούς ελέγχους, σε ασθενείς που δεν πληρούν τα κριτήρια (κώμα κλπ)(με αποτέλεσμα να γίνεται αντιληπτή η απόπειρα). Η διάγνωση εγκεφαλικού θανάτου, είναι πολύπλευρη διαδικασία στην οποία εμπλέκονται 3 ιατρικές ειδικότητες (αναλύεται αργότερα), και γίνεται εισ διπλούν. Όπως ανέλυσα παραπάνω, οι κατάλληλοι δότες εισέρχονται «σχεδόν νεκροί» στην συντριπτική τους πλειοψηφία στα νοσοκομεία από ατύχημα – εγκεφαλικό επεισόδιο, και δεν προκύπτουν μέσα στα νοσοκομεία. (εκτός αν είναι ήδη βεβαρημένη η κατάσταση, οπότε δεν είναι κατάλληλοι για δότες). Τέλος, αν και δεν είναι εξήγηση υπάρχουν αναπτυσσόμενες χώρες που ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να πάει να αγοράσει νόμιμα νεφρό η άλλο μόσχευμα του οποίου ο «δωρητής» δεν πεθαίνει από την αφαίρεση του .
Εν πάση περιπτώσει αν κάποιος επιμένει σε θεωρίες συνωμοσίας, όταν ψηφιστεί ο νόμος θα μπορεί με μία επιστολή του στο Εθνικό Κέντρο Μεταμοσχεύσεων να απαλλαγεί από την επιλογή αυτή (δεν είναι υποχρεωτική η συμμετοχή, απλά πρέπει να δηλώσεις ότι δεν θέλεις).

«Το κάνουν για τα λεφτά!»
Κατ αρχήν απαγορεύεται
ρητά οποιαδήποτε χρηματική δοσοληψία (μεταξύ δότη συγγενών του και λήπτη) σε ότι αφορά τις μεταμοσχεύσεις, είτε μιλάμε για δωρεά, είτε για «εγκεφαλικά νεκρούς δότες». Μάλιστα, με το παρόν νομοσχέδιο ρυθμίζεται και το θέμα της αμοιβής της κλινικής του εγκεφαλικά νεκρού δότη, λόγος που αρκετές ιδιωτικές κλινικές δεν τους δήλωναν γιατί «έμπαιναν μέσα». Ακόμα και έτσι οι αποζημιώσεις των εμπλεκόμενων νοσοκομείων παραμένουν εξαιρετικά χαμηλές σε σχέση με την υπόλοιπη ευρωπαϊκή ένωση, σε σημείο να είναι το 1/4 -1/2 αυτών που ισχύουν σε Γερμανία, Γαλλία και αρκετές άλλες.

«Γιατί το θυμηθήκανε τώρα;»
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει δραστική μείωση στους αριθμούς των δυνητικών δοτών και κατ επέκταση και των τελικών πραγματικά δοτών. Αυτό οφείλεται σε μια σειρά από αίτια όπως δραστική των μείωση τροχαίων ατυχημάτων, εργατικών ατυχημάτων και άλλα. Από τους δυνητικά αξιοποιήσιμους δότες, αξιοποιείται τελικά το 39%. Λόγοι για αυτό είναι η άρνηση των συγγενών, η ο μη έγκαιρος εντοπισμός του δότη. Παράλληλα, αυξάνονται σε μήκος οι λίστες αναμονής για μόσχευμα, με αριθμούς που ανέρχονται φέτος ~1150 ενώ οι τελικοί δότες είναι ελάχιστες δεκάδες κάθε χρόνο. Αυτό ανάγεται τελικά σε μείζον ανθρωπιστικό πρόβλημα. Το ερώτημα πρέπει να είναι, ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΤΟ ΕΚΑΝΑΝ ΤΟΣΟ ΚΑΙΡΟ.
Η λίστα αναμονής στις μεταμοσχεύσεις φτάνει τα πέντε χρόνια.
Το 2008, έγιναν 186 μεταμοσχεύσεις νεφρού
Το 2009, έγιναν 119 μεταμοσχεύσεις νεφρού
Το 2010, έγιναν 76 μεταμοσχεύσεις νεφρού

«Ο Νόμος λέει ότι … /δικαίωμα αυτοδιάθεσης/σύγκριση με περιουσία»

Δεν είμαι ειδικός επί των νόμων, ούτε και φιλοδοξώ να γίνω. Αλλά αν τυχόν κάποιο σύμπλεγμα νόμων αφήνει ανθρώπους να πεθαίνουν λόγω έλλειψης μοσχευμάτων ενώ πετάγονται μοσχεύματα σε «χωματερές για ανθρώπους» (νεκροταφεία τα είπαμε), θεωρώ ότι το πρόβλημα είναι στους νόμους, όχι στην διάσωση ανθρώπινων ζωών προς χάριν υπεράσπισης φανταστικών επιθυμιών νεκρών ανθρώπων. Λέω φανταστικών, γιατί δεν έχουν δηλώσει αν θέλουν η όχι. Άγνοια του νόμου δεν δικαιολογείται. Στην πράξη, την απόφαση λαμβάνουν οι συγγενείς, οι οποίοι μέσα στην θλίψη/οδύνη/συναισθηματική φόρτιση τους, συνήθως αρνούνται (συμβάλει και η άγνοια).

Αν έχουν διατυπώσει προτίμηση, πχ στέλνοντας επιστολή στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, οφείλουμε να τη σεβαστούμε. Πραγματεύομαι αποκλειστικά την περίπτωση που δεν έχει δηλωθεί επιθυμία, είτε θετική είτε αρνητική.
Το ανθρώπινο δικαίωμα που αφορά τη ζωή και την προστασία της, είναι σε σαφώς υψηλότερη προτεραιότητα από το (κακώς εννοούμενο) «δικαίωμα της αυτοδιάθεσης». Κακώς εννοούμενο, γιατί άπαξ και κάποιος είναι εγκεφαλικά νεκρός, δεν υπάρχει συνείδηση/ψυχή για να υπάρχει σκέψη για αυτοδιάθεση, αλλά εναπόκειται στην κοινωνία να διαχειριστεί αυτά που άφησε πίσω του. Ο «εγκεφαλικά νεκρός» είναι αμετάκλητα νεκρός, χωρίς συνείδηση, και μετά από μερικά το πολύ 24ωρα είναι και «βιολογικά νεκρός».

Η σύγκριση με την περιουσία και το δικαίωμα διάθεσης της είναι απερίγραπτα ατυχής. Η περιουσία έχει χρηστική αξία στον οποιονδήποτε κληρονόμο ενώ το νεκρό σώμα όχι, πόσο μάλλον αν περιέχει έναν νεφρό η δύο νεφρούς η κανέναν νεφρό. Είτε με όργανα, είτε χωρίς, θα καταλήξει είτε στο χώμα είτε σε τεφροδόχο. Συναισθηματική έχει βεβαίως, αλλά αυτό δεν περιορίζεται, οι συγγενείς εξακολουθούν να παραλαμβάνουν τη σωρό. (Η διαδικασία δεν παραμορφώνει το σώμα με κανένα τρόπο). Επιπλέον διάφορες έρευνες δείχνουν ότι οι συγγενείς που συναίνεσαν σε δωρεά οργάνων είναι πιθανότερο να είναι περισσότερο ευτυχείς, γνωρίζοντας ότι παρά την απώλεια τους, έζησε κάποιος άλλος.

«Ελάχιστοι το κάνουν» (και άλλες παρανοήσεις)
Τα ποσοστά των ανθρώπων που έχουν δηλώσει οτι θέλουν να γίνουν δωρητές οργάνων στην Ελλάδα είναι στο 0,9%. Δεν θα αναλύσω τους λόγους της αδιαφορίας των υπολοίπων ο κάθε ένας έχει τους δικούς του βεβαίως. Μια πολύ σημαντική παρανόηση που έχω δεί επανειλημμένα είναι η εξής: 8 στο 1.000.000 ΔΕΝ σημαίνει ότι οι υπόλοιποι 999.992 «είπαν όχι». Σημαίνει ότι σε 1.000.000 σε διάστημα ενός έτους, βρέθηκαν 8 άτομα με εγκεφαλικό θάνατο, έγκαιρα, και σε καλή υγεία, για τους οποίους τελικά οι συγγενείς τους συμφώνησαν να δωρίσουν τα όργανα τους. Οι υπόλοιποι είτε δεν πέθαναν (πιθανότατα) είτε δεν έφυγαν με εγκεφαλικό θάνατο αλλά καρδιακό (δείτε το άρθρο παρακάτω για εξηγήσεις), είτε δεν ήθελαν οι συγγενείς τους, είτε δεν ήταν σε καλή κατάσταση υγείας (με αντίστροφη σειρά πιθανοτήτων). Από τους υποψήφιους εγκεφαλικά νεκρούς δότες (~50- ανά 1.000.000 ανά έτος), τελικά μόνο το 39% γίνονται δότες για διάφορους λόγους.

«Μπορεί να ανανήψει ο ασθενής μετά από καιρό.»
Αυτό συμβαίνει μόνο στις περιπτώσεις «φλοιώδους θανάτου» (γνωστό ως «έμεινε φυτό»), και εκεί εξαιρετικά σπάνια. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ασθενής δεν είναι «εγκεφαλικά νεκρός» και σε καμία περίπτωση δεν προωθείται για δότης οργάνων. Δείτε το παρακάτω άρθρο για λεπτομέρειες.

«Δεν βλέπω να με συμφέρει»
Η πιθανότητα να χρειαστεί κάποιος όργανα για μεταμόσχευση είναι πολύ μεγαλύτερη από την πιθανότητα να γίνει κάποιος τελικά δότης οργάνων. Η πιθανότητες, αν κρίνω από τις λίστες αναμονής, και τις μεταμοσχεύσεις ανά έτος είναι πενταπλάσιες με δεκαπλάσιες, εξαρτώμενες από το μόσχευμα. Επιπλέον, ουσιαστικά …δεν χάνεις τίποτα.

«Η εκκλησία λέει ότι …»
Εδώ υπάρχει ένα σύντομο βίντεο από τον Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαο ο οποίος έκανε το διδακτορικό του πάνω στη ηθική των μεταμοσχεύσεων. Όσοι έχετε ανάγκη συγκεκριμένης πνευματικής καθοδήγησης δείτε το, υπάρχουν ~80 άλλες δημοσιεύσεις για να διαφωνήσουμε για την θρησκεία, αν θέλετε. (με σύντομα λόγια, 100% υπέρ ο συγκεκριμένος, η εκκλησία της Ελλάδος ενθαρρύνει, δεν υποχρεώνει).

http://apeleytheros.wordpress.com/