περι πνευματικης ιδιοκτησιας 1

Πατεντάροντας Συνταγές Μαγειρικής!

Από inlovewithlife.wordpress.com

 

Η ποιότητα και το είδος της κουζίνας [cuisine] κάθε λαού αποτελεί αναμφισβήτητο δείγμα πολιτισμού του. Τα χαρακτηριστικά κάθε κουζίνας επηρεάζονται έντονα από το κλίμα, τη μορφολογία του εδάφους, τη γεωγραφική θέση, την ιδιοσυγκρασία, τη χλωρίδα και πανίδα, τη γεωργία αλλά και τις υλικές συνθήκες, εντός των οποίων διαβιεί μία κοινωνία.


Εξίσου όμως σημαντικό είναι και το πως επικοινωνείται η γνώση και μεταφέρεται η εμπειρία της μαγειρικής παράδοσης από γενιά σε γενιά. Οι συνταγές μαγειρικής εξελίσσονται λίγο ως πολύ όπως κάθε άλλη ανθρώπινη γνώση, δηλαδή μέσα από τη συνεχή ανταλλαγή και το μοίρασμα πληροφοριών, που έχουν ως αποτέλεσμα την διαρκή προσθήκη των ατομικών βελτιώσεων σε ένα κοινό και κοινόχρηστο αποτέλεσμα. Αν δεν υπήρχε αυτή η διαδικασία, εγγενής σε οποιαδήποτε παραγωγή ανθρώπινης γνώσης, τότε ο μουσακάς δε θα είχε παρασκευαστεί ποτέ.
Φανταστείτε τώρα το βλέμμα της γιαγιάς σας, αν κάποιος της έλεγε ότι για το γλυκό, που μαγείρεψε, ξεσηκώνοντας τη συνταγή από την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο, χρειαζόταν άδεια από τον εφευρέτη του. Υπερβολικό? Όχι και τόσο, αν σκεφτούμε ότι και κάποιος οργανοπαίχτης του δρόμου, που εκτελεί ενώπιον κοινού γνωστό hit της εποχής, παραβιάζει τον νόμο, καθώς χρειάζεται την άδεια συνθέτη και στιχουργού για τη δημόσια εκτέλεσή του.


Θεωρητικά οι συνταγές μαγειρικής δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο αποκλειστικών ιδιωτικών δικαιωμάτων, δηλαδή είτε δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας είτε δικαιωμάτων από ευρεσιτεχνία (πατέντα). Η αιτία για κάτι τέτοιο δεν οφείλεται σε κάποια βαθύτερη ηθική δικαιολόγηση του καπιταλιστικού δικαίου. Έτσι και αλλιώς η μόνη λογική, στην οποία υπακούει το δίκαιο των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών, είναι αυτή του κέρδους. Η εφαρμογή νομικών ιδιωτικών δικαιωμάτων σε συνταγές μαγειρικής (ή πχ. στις λέξεις που χρησιμοποιούμε όταν μιλάμε) δεν επιτρέπεται – ακόμα – για λόγους λειτουργικότητας, δεδομένου ότι κανείς δεν προτίθεται να πληρώσει, για να του επιτραπεί να μαγειρέψει. Ωστόσο, οι νοοτροπίες αλλάζουν και αυτό που σήμερα φαίνεται αυτονόητο σε όλους, αν αύριο μπορεί να εμπορευματικοποιηθεί και να δημιουργήσει κέρδος, θα περάσει αυτόματα στο στρατόπεδο των πραγμάτων, που επιδέχονται ιδιωτικής ιδιοκτησίας.
Πρόσφατα εταιρεία παρασκευής και εμπορίας παγωτών στη Ν. Ζηλανδία απέκτησε πατέντα για ένα νέο προϊόν παγωτού ονόματι “Memphis Meltdown”. Ανάλογες περιπτώσεις συμβαίνουν παντού στον κόσμο, καθώς η βιομηχανία της εστίασης γίνεται όλο και πιο σύνθετη και ανταγωνιστική. Ήδη, εδέσματα ή ποτά που πωλούνται στο εμπόριο και περιέχουν συνδυασμό φυσικών και συνθετικών συστατικών προστατεύονται με το δίκαιο ευρεσιτεχνίας, το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας, τις διατάξεις περί εμπορικών απορρήτων και ίσως άλλες διατάξεις νόμου. Είναι λοιπόν θέμα χρόνου να καταστρατηγηθούν οι μέχρι τώρα θεωρητικές κατασκευές της αστικής νομικής επιστήμης σχετικά με το μη επιτρεπτό πατενταρίσματος εδεσμάτων, όπως έγινε και στην περίπτωση των εμπορικών μεθόδων και των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών και το αυτονόητο να γίνει αιρετική άποψη.

Δεν ξέρω αν ποτέ φτάσουμε στο σημείο να κυνηγήσουμε κάποιον ιδιώτη, επειδή μαγείρεψε πατενταρισμένο έδεσμα. Είναι όμως πιθανό ότι οι παρουσιαστές των εκπομπών μαγειρικής θα πουλάνε στο μέλλον άδειες παρασκευής για τις μαγειρικές ιδέες τους στα γκλαμουράτα εστιατόρια και θα μηνύουν όσα χωρίς άδεια σερβίρουν το κοινό. Και αν θέλουμε να εξηγήσουμε με επιστημονικούς όρους στη γιαγιά μας αυτό που γίνεται, θα μπορούσαμε να το περιγράψουμε ως χαρακτηριστική περίπτωση αποικιοποίησης μίας μέχρι τώρα μη αποικιοποιημένης πτυχής της ζωής από το κέρδος και την καπιταλιστική αγορά. Σίγουρα η εποχή που μοιραζόταν με τη γειτόνισσα τις γνώσεις της για μία νέα συνταγή δεν έχει θέση στην εποχή του φαστ φουντ, αν και το φαγητό τότε ήταν πιο νόστιμο. Τελικά, όπως σε αυτό έτσι και σε όλα τα πράγματα το ζήτημα είναι αν θέλουμε να ζούμε σε μία τέτοια κοινωνία και τι κάνουμε, για να αλλάζουμε συλλογικά τη δική μας κοινωνία προς την κατεύθυνση που εμείς κρίνουμε καλύτερη.

Περισσότερα :

Food & Wine
US Copyright Office