Τα όμοια τοις ομοίοις εισίν ιάματα

Μανώλης Βασιλάκης

Προδημοσίευση του editorial του The Athens Review of Books Ιουλίου
athensvoice.gr


Όπως συμβαίνει με πολλές πτυχές της λεγόμενης «εναλλακτικής ιατρικής», η ομοιοπαθητική έχει φανατικούς φίλους και εξίσου φανατικούς πολέμιους. Παρακολουθώντας κανείς την επιστημονική συζήτηση που γίνεται για το ζήτημα διεθνώς, διαπιστώνει ότι σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται, η χρήση συστατικών τα οποία προκαλούν τα συμπτώματα που τα ομοιοπαθητικά σκευάσματα καλούνται να θεραπεύσουν, είναι ποσοτικά εξαιρετικά περιορισμένη. Οι πατέρες της ομοιοπαθητικής στη Δύση, ήδη από τον προπερασμένο αιώνα, όταν δέχθηκαν τις πρώτες επιθέσεις από την παραδοσιακή ιατρική, αντέδρασαν εφαρμόζοντας την τακτική της υπεραραίωσης. Έτσι σήμερα τα σχετικά συστατικά υφίστανται τόσο μεγάλο βαθμό αραίωσης, ώστε μια βασική κριτική κατά της ομοιοπαθητικής είναι πλέον ότι το τελικό σκεύασμα που προσφέρεται στον ασθενή είναι πιθανόν να μην έχει ούτε ένα μόριο από το αρχικό δραστικό συστατικό. Φτάνει δηλαδή κανείς εύλογα να αναρωτιέται: τι είναι αυτό που υποτίθεται ότι θεραπεύει τον ασθενή;
Στην ελληνική πολιτική ομοιοπαθητική, που χαρακτηρίζει τη νέα κυβέρνηση η οποία μας προέκυψε μετά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου, δεν κινδυνεύουμε από αυτού του είδους την κριτική. Αυτή δεν καταδέχεται έστω να χρησιμοποιήσει ακίνδυνα και χαμηλού κόστους placebo. Οι επιλογές που έγιναν, με λίγες (αξιόλογες) εξαιρέσεις, στηρίζονται στην πιο κυριολεκτική ερμηνεία της έννοιας της ομοιοπαθητικής. Τα όμοια τοις ομοίοις εισίν ιάματα (similia similibus curentur). Παναπεί: Οι μεταρρυθμίσεις που έχουμε δεσμευθεί να κάνουμε θα προωθηθούν με την υπουργοποίηση των πιο φανατικών πολεμίων τους. Τομείς όπου υπάρχει εκτεταμένη διαφθορά θα γίνουν υποδείγματα διαφάνειας με την υπουργοποίηση συνδικαλιστών των εφοριακών. Τα ρουσφέτια θα πάψουν να χαρακτηρίζουν τις σχέσεις κράτους-πολίτη με τη βοήθεια των πιο προβεβλημένων ρουσφετολόγων. Η μείωση του μεγέθους τού λερναίου κράτους θα υλοποιηθεί αποτελεσματικότερα από εκείνους που πριν καν προλάβουν να ζεστάνουν με τη φυσική τους παρουσία τις καρέκλες των υπουργείων τους εξηγούν γιατί ειδικά στους τομείς τους δεν πρέπει να γίνουν αποκρατικοποιήσεις. Όσο για το έλλειμμα, εκεί όλοι μαζί οι στηρίζοντες αυτή την κυβέρνηση-Χίμαιρα, τόσο όσοι δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν την σπουδή τους να αναλάβουν κυβερνητικά πόστα, όσο και όσοι δεν μπορούσαν να κρύψουν την απροθυμία ή την αμφιθυμία τους, σε ένα πράγμα συμφώνησαν απολύτως: Το έλλειμμα θα μειωθεί μόνο αν αυξήσουμε τις δαπάνες και μειώσουμε τους φόρους. Με αυτή την έννοια τα «Ζάππεια» («ένα, δύο, τρία, πολλά Ζάππεια»), όπου εδοξάσθησαν οι δύο εκ των τριών κυβερνητικών εταίρων, τώρα δικαιώνονται. Στο κείμενο της κυβερνητικής συμφωνίας που ήρθε στο φως προβλέπονται ρητώς όλα όσα θα εκτοξεύσουν ακόμη περισσότερο το έλλειμμα και αιδημόνως παραλείπεται η συγκεκριμενοποίηση κάθε μέτρου που θα μπορούσε πιθανώς να το μειώσει. Αντιθέτως, αποκλείονται εξαντλητικώς όλες σχεδόν οι μέθοδοι περικοπής.


Από τους Ιππείς του Αριστοφάνη γνωρίζουμε εξάλλου ότι η ομοιοπαθητική αποτελεί πανάκεια των νοσημάτων της πολιτείας. Θριαμβεύει λοιπόν παντού –τόσο σε επίπεδο εφαρμοζομένων πολιτικών όσο και σε επίπεδο προσώπων– η νεοελληνική εκδοχή της ομοιοπαθητικής. Αν καταναλώσουμε άφθονα από τα συστατικά που προκάλεσαν τα συμπτώματα της βαρύτατης και βαρύτατα ελληνικής νόσου, τότε και μόνον τότε θα την θεραπεύσουμε! Τι θα συμβεί όμως αν οι υποστηρικτές της κλασικής «δυτικής» ιατρικής συναντηθούν με τους νέους, αλλά απαράλλακτα ίδιους θεράποντες της ελληνικής εκδοχής της «εναλλακτικής ιατρικής»; Το πιθανότερο είναι οι δύο πλευρές να βιώσουν καταρχήν το πολιτισμικό σοκ που προκαλεί η επαφή με τελείως ξένες κουλτούρες, για τη λειτουργία και λογική των οποίων η κάθε πλευρά δεν έχει ακόμα βρει τα αναγκαία μέσα κατανόησης. Οι «τροϊκανοί», που επί δύο χρόνια –μετά από μύρια όσα λάθη– νόμισαν ότι έμαθαν πώς λειτουργεί η Ελλάδα, θα διαπιστώσουν ότι έχουν ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουν μέχρις ότου συλλάβουν το ασύλληπτο με δυτικά μέτρα σύνολο της ελληνικής πραγματικότητας. Όσο για την άλλη πλευρά, θα έχει την ευκαιρία μιας εμπειρίας ανάλογης με εκείνη που βίωσε ο δεύτερος των κυβερνητικών εταίρων, όταν τον περασμένο Σεπτέμβριο έδιωξε την τρόικα.


Για να μην είμαστε όμως σκληροί και άδικοι προς τους ιθαγενείς λειτουργούς της ελλαδικής ομοιοπαθητικής, δεν είναι δική τους μόνο η ευθύνη για την επιλογή αυτής της ανορθόδοξης θεραπείας. Στις εκλογές του Ιουνίου εκτέθηκαν στην κρίση του ελληνικού λαού. Στα «προγράμματά» τους, στον πολιτικό τους λόγο, παντού με ειλικρίνεια κατέθεσαν τις προτάσεις τους. Με σαφήνεια διαφήμισαν ότι δεν επιθυμούν τίποτε να αλλάξει σε όσους έκαναν τον κόπο να διαβάσουν το όποιο περιεχόμενό τους. Όλοι επίσης γνώριζαν ότι οι ίδιοι είχαν την κύρια ευθύνη για την καταστροφή που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Η ομοιοπαθητική θεραπεία (στην ελληνική της συμπυκνωμένη εκδοχή και δοσολογία) ήταν συνεπώς γνήσια επιλογή του κυρίαρχου –μην το λησμονούμε– ελληνικού λαού. Επιλογή την οποία όλοι οφείλουμε να σεβαστούμε. 
Σε όσους, τέλος, δεν αρέσει η «εναλλακτική» πολιτική ιατρική και (για μυστηριώδεις αταβιστικούς λόγους) προτιμούν κάποια ίσως περισσότερο «δυτική» θεραπεία, καλό είναι να προετοιμαστούν έγκαιρα. Γιατί ένα είναι βέβαιο: Οι προσφέροντες ομοιοπαθητικές θεραπείες θα είναι (στη μια ή την άλλη εκδοχή τους) και την επόμενη φορά εδώ. Πού αλλού θα βρουν άλλωστε τόση και τέτοια βολική πελατεία;
Το γαλανόλευκο Absurdistan κατοικείται από εξαιρετικούς πελάτες, που γνωρίζουν ότι σε κάθε γωνιά της χώρας υπάρχουν κρυμμένα μυστικά όπλα, τα οποία στις δύσκολες ώρες πάντα μας έσωζαν ανά τους αιώνες. Όλοι το ξέρουμε: το χρέος, το έλλειμμα, το ΔΝΤ, η τρόικα, η Μεγάλη Κρίση υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστούν: «Θα τα καταφέρουμε με τη δύναμη της Παναγιάς. Και θα μείνουμε όρθιοι, όπως αρμόζει στους Έλληνες. Καλή Παναγιά» (15.8.2011). «Με τη βοήθεια του Θεού θα τα καταφέρουμε… Βρισκόμαστε σε πόλεµο επιβίωσης [και] στα χαρακώµατα δεν υπάρχουν άθεοι, αφού όλοι προσεύχονται» (25.9.2011). «Με τη βοήθεια του Θεού θα κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να βγει ο λαός μας μια ώρα νωρίτερα από την κρίση» (20.6.2012).


Κι αν πάλι επέλθει η καταστροφή, υπάρχει πάντα η σοφή διέξοδος που έδωσαν οι θεολογικές Αρχές της εποχής, όταν στη διάρκεια του πρώιμου Διαφωτισμού, κάποιοι αναζητούσαν τα ηθικά αίτια του τεράστιου καταστροφικού σεισμού της Λισαβόνας (την ημέρα εορτασμού των Αγίων Πάντων, την 1η Νοεμβρίου του 1755): ο Θεός μάς τιμώρησε για τις αμαρτίες μας. Προσευχηθείτε και μετανοήστε.