Φέρτε πίσω τους συκοφάντες!

του Μιχάλη Πετράκου
Στην αρχαία Αθήνα οι συκοφάντες ήταν άνθρωποι που κατήγγειλαν συμπολίτες τους ότι έβγαζαν σύκα στο ‘εξωτερικό’ βλάπτοντας έτσι το δημόσιο συμφέρον που για κάποιο λόγο απαιτούσε τα σύκα να τρώγονται στην Αθήνα. Παρότι δεν είναι εντελώς σαφές το νομικό πλαίσιο του αδικήματος που αναδείκνυαν οι συκοφάντες [1] η ουσία είναι ότι επρόκειτο για πολίτες που κινούσαν τις διαδικασίες εναντίον παραβατών γινόμενοι οι ίδιοι κατήγοροι για να υπερασπίσουν τα συμφέροντα του δημοσίου.
Στις ΗΠΑ, μια χώρα με πολλές ενδιαφέρουσες ιδιοτροπίες, ισχύει ένας σχετικός νόμος, ο False Claims Act, με τον οποίο αν κάποιος γνωρίζει για μια απάτη εναντίον του δημοσίου μπορεί, με βάση αυτό το νόμο, να προσφύγει αστικά εναντίον αυτού που βλάπτει το δημόσιο συμφέρον. Αν αποδειχτεί η κατηγορία στο δικαστήριο ο ενάγων, εισπράτει ένα μέρος από το ποσό που το δικαστήριο επιδικάζει στο δημόσιο (15%-30% του ποσού). Η όλη διαδικασία μπορεί να γίνει εντελώς ερήμην του ίδιου του δημοσίου, το οποίο όμως επίσης μπορεί να παρέμβει και να γίνει διάδικος. 
Ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε αρχικά την εποχή του αμερικανικού εμφυλίου για να αντιμετωπίσει προμηθευτές που πουλούσαν στον ομοσπονδιακό στρατό ελαττωματικά όπλα και εφόδια [2]. Πρόσφατα (1986, 2009) όμως, έχει προσαρμοστεί και ενδυναμωθεί για να καλύπτει πολλές σύγχρονες μορφές απάτης κατά του δημοσίου αλλά και να γίνει πιο γενναιόδωρο προς τους πολίτες που δρουν για λογαριασμό του. 


Πρόσφατα, πολίτες έφεραν στα δικαστήρια μια υπόθεση εναντίον της Βρετανικής Φαρμακευτικής εταιρίας GlaxoSmithKline γιατί προωθούσε με αθέμιτους τρόπους (δωρεάν αναζωογόνηση σε σπα, ταξίδια στη Χαβάη κλπ) τη συνταγογράφηση φαρμάκων της από γιατρούς ακόμα και για παθήσεις για τις οποίες δεν ήταν εγκεκριμένα από το δημόσιο. Τελικά στις 2 Ιουλίου 2012 ανακοινώθηκε [3] ότι η εταιρία συμβιβάστηκε και δέχτηκε να πληρώσει 3 δις. δολάρια, εκ των οποίων τα 2 δις για αγωγές που ξεκίνησαν από τους ιδιώτες για βλάβη των δημόσιων ασφαλιστικών οργανισμών. Είναι το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί για συμβιβασμό φαρμακευτικών εταιριών με το αμερικανικό δημόσιο. 
Δεν έχει γίνει γνωστό ποιο μέρος του ποσού πήραν οι ενάγοντες πολίτες αλλά πρέπει να ήταν κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια. Το αμερικανικό δημόσιο όχι μόνο πήρε πίσω 2.5-3 δις αλλά σταμάτησε μια τακτική προώθησης της συγκεκριμένης φαρμακευτικής που πάντως ωχριά μπροστά στην καταλήστευση των ελληνικών ασφαλιστικών ταμείων από το κύκλωμα του φαρμάκου και των λοιπών προμηθευτών στον χώρο της υγείας.
Όλα αυτά έγιναν, όχι μόνο επειδή κάποιοι πολίτες γνώριζαν την απάτη και μπορούσαν να τη στοιχειοθετήσουν, αλλά και γιατί μπορούσαν να κινηθούν οι ίδιοι δικαστικά για λογαριασμό του δημοσίου και μάλιστα να ωφεληθούν και ατομικά. 


Σε αντίθεση όμως με το αμερικανικό, το ελληνικό κράτος δεν μοιράζεται με τους πολίτες του ούτε το δικαίωμα αγωγής ούτε βεβαίως και το αποτέλεσμά της, παρότι είναι λεηλατημένο από ντόπιους και ξένους απατεώνες. 
Από τους ανοιχτομάτηδες τυφλούς μέχρι τους καταπατητές δημοσίων δασών και λογιών λογιών προμηθευτές και εργολάβους, γίνεται πάρτυ διαφόρων που εκμεταλλεύονται την ανεπάρκεια του δημοσίου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά του από καταβολής ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. 
Ο πρώην πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ περιέγραφε πρόσφατα με απόγνωση σε πρωινή εκπομπή ελληνικού καναλιού πως πηγαίνοντας για να επιθεωρήσει δημόσια και προς πώληση έκταση στη Μεσσηνία, την βρήκε γεμάτη σπίτια ιδιωτών-καταπατητών.
Βεβαίως η εξέλιξη της έννοιας του συκοφάντη δείχνει τις πιθανές αρνητικές πλευρές μιας τέτοιας δυνατότητας: το να εγείρονται αγωγές για παρενόχληση των εναγόμενων χωρίς οι κατηγορίες να είναι αληθινές. 
Παρ’ όλα αυτά, αυτές τις μέρες που το δημόσιο συμφέρον είναι πιο ανυπεράσπιστο από ποτέ, που για να καλύψει τις τρύπες που του προκαλούν διάφοροι απατεώνες κονταίνει συντάξεις και μισθούς, τα θετικά μιας τέτοιας νομοθεσίας ξεπερνούν τα ενδεχόμενα αρνητικά μερικές τάξεις μεγέθους. Το δημόσιο είναι αδύναμο απέναντι σε χιλιάδες μικρούς και μεγάλους απατεώνες και χρειάζεται βοήθεια, ας βάλουμε λοιπόν στο παιχνίδι τους συκοφάντες.
aristeristrouthokamilos.blogspot.gr