Αμάθητα παιδιά και προβοκάτορες

του Άρη Μαραγκόπουλου
Πολύς λόγος γίνεται αυτές τις μέρες των προβοκατόρικων πυρκαγιών και των πληγωμένων κτηρίων της πόλης για την πολιτιστική κληρονομιά μας. Πολύς, εύκολος, επιπόλαιος και, το κυριότερο, ανιστόρητος λόγος. Εξηγούμαι αμέσως:


Τα λεηλατημένα κτήρια μαρτυρούν ασυζητητί μια βαρβαρότητα. Κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό. Ίδιας και μεγαλύτερης όμως ποιότητας βαρβαρότητα ήταν εκείνη που ασκήθηκε πάνω στα κτήρια που μαζικά κατεδάφισε η πολιτική του παλαιού Κ. Καραμανλή, στη δεκαετία του εξήντα, για να πάρει τη θέση τους το ά-σχημο και βάναυσο μπετόν. Ας μην το ξεχνάμε αυτό. Το κτήριο του Τσίλερ, το Αττικόν και το Άστυ αποτελούν συστατικά κομμάτια της Ιστορίας αυτής της πόλης, ΑΚΡΙΒΩΣ όπως ήταν τα άπειρα νεοκλασικά που εξαφάνισε ατιμωρητί η τότε καραμανλική οκταετία. Παρόμοια όμως βαρβαρότητα έχουν διαπράξει και διαπράττουν (πάντα ατιμωρητί) οι περισσότεροι δήμοι της χώρας τα τελευταία είκοσι-τριάντα χρόνια – αναζητείστε και εύκολα θα βρείτε άπειρες περιπτώσεις σημαντικών κτηρίων σε ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ που παραχώρησαν την ιστορική τους oντότητα σε βλαχομπαρόκ τούρτες-κτήρια.
Αντίστοιχης ολκής βαρβαρότητα είναι αυτή που καταδικάζει, ακόμα σήμερα, πάμπολλους αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία στην αργή καταστροφή –αντίστοιχη; όχι πολύ μεγαλύτερη μιας και πρόκειται για κληροδοτήματα που εξ ορισμού τεκμηριώνουν την Ιστορία.
Αντίστοιχη επίσης πολιτισμική βαρβαρότητα είναι αυτή που καταδικάζει τα περισσότερα σχολεία να στερούνται ζωντανές βιβλιοθήκες με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, υποδομή κ.λπ. Αποτρέπεται έτσι η εξοικείωση των παιδιών με το εξωσχολικό βιβλίο και την όποια καλλιέργεια αυτό δωρίζει. Παρόμοιο γεγονός πολιτισμικής βαρβαρότητας διαπιστώνεται και στους περισσότερους δήμους που, κατά κανόνα, τα κοινοτικά κονδύλια για βιβλιοθήκες τα χρησιμοποίησαν και τα χρησιμοποιούν ακόμα για να φτιάχνουν φριχτά, άχρηστα, άσκημα κηπάκια, παγκάκια, καγκελάκια. (Και τι να πούμε για τις, απίστευτης υποστάθμης, «πολιτιστικές» εκδηλώσεις των δήμων ανά την Ελλάδα.)
Ναι, τούτων δοθέντων, δεν μπορούμε να συζητάμε για τα ΚΑΜΜΕΝΑ κτήρια ως ΑΥΤΑ να αποτελούν ΤΟ πρόβλημα της πολιτισμικής και της γενικότερης κρίσης. Διότι αν το κάνουμε εξυπηρετούμε θαυμάσια όσους εγκληματίες διέπραξαν αυτή τη βαρβαρότητα, αφού αυτό ήθελαν: να στραφούμε αλλού, όχι στο τερατώδες μνημόνιο, όχι στους δόλιους πολιτικούς, όχι στη γενικότερη αθλιότητα που μαστίζει τη χώρα ως θεσμός και ως κουλτούρα, όχι στην επερχόμενη πείνα που χτυπάει τους αγριεμένους νέους πρώτα απ' όλα…
Αγριεμένους νέους, είπα. Είστε 17-18 και δεν σας έμαθε κανείς να διαβάζετε εξωσχολικά βιβλία, ούτε το σχολείο, ούτε ο δήμος, ούτε πιθανόν οι γονείς σας· κανείς καθηγητής δεν φιλοτιμήθηκε να σας δείξει σε ένα περίπατο την ομορφιά της πόλης, τα ελάχιστα κτήρια που απόμειναν, να σας εξηγήσει τι σημαίνει ένα Αττικόν, ένα Άστυ… Να σας δείξει τη διαφορά ανάμεσα στη στοιχειώδη αρχιτεκτονική και στην καταναλωτική σαβούρα των malls. Το πολύ να σας έχει πάει στο μουσείο της Ακρόπολης όπου κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να καταλάβετε κάτι παραπάνω από το καθιερωμένο, το συμβατικό, το τετριμμένο. Όποιος αναγνώστης έχει επισκεφτεί μουσείο την ώρα επίσκεψης σχολείου καταλαβαίνει τι λέω· αν μάλιστα έχει επισκεφτεί αντίστοιχο μουσείο στο εξωτερικό με επίσκεψη παιδιών καταλαβαίνει περισσότερο: η απαξίωση της επίσκεψης. 


Έχουμε λοιπόν μια χώρα όπου δεν υπάρχουν ενεργείς βιβλιοθήκες για τους νέους, που τα πάντα, από τα σχολεία έως τους δήμους, και από την (σχεδόν αντιδραστική για το νεανικό κοινό) Εθνική Βιβλιοθήκη έως τα μουσεία, λειτουργούν με συμβατικούς, διαχειριστικούς όρους του πολιτισμού και με πλήρη αδιαφορία ως προς την καλλιέργεια των νέων. Επιπλέον, σ’ αυτή τη χώρα, με αυτή την υποτυπώδη κουλτούρα, τολμούμε και λέμε στους νέους ότι ο κατώτατος μισθός θα είναι δεν θα είναι 450 ευρώ, τολμούμε και τους λέμε ωμά ότι το μέλλον τους είναι υποθηκευμένο για πενήντα χρόνια και όλα αυτά τα ωραία.
Πώς να μην αγριέψουν οι δεκαεφτάρηδες; Πώς να μην κάνουν το ίδιο με αυτό που κάνουν οι προβοκάτορες και οι πλιατσικολόγοι; Πώς να μην κάψουν το έργο του Τσίλερ που η σύγχρονη βαρβαρότητα το αποκαλεί αναιδώς κτήριο Kosta Boda;


Τα αμάθητα, ακαλλιέργητα παιδιά, αμάθητα φέρονται. Είναι κι η βαρβαρότητα ένα μάθημα, εύκολα μαθαίνεται, μια ολόκληρη κοινωνία φροντίζει γι' αυτό εδώ και δεκαετίες. Τι θέλετε να κάνουν τα αμάθητα, απαίδευτα παιδιά; Θα κάνουν ό,τι και οι αμάθητοι εξεγερμένοι χωριάτες που όρμησαν να καταστρέψουν κάθε γλυπτό και κάθε πίνακα κατά την περίφημη επέλαση στα Χειμερινά Ανάκτορα του Τσάρου (εκεί υπήρχε ευτυχώς ένας Ανατόλι Λουνατσάρσκι να εξηγήσει τι σημαίνει πολιτισμική κληρονομιά…). Τι θέλετε, να συζητάνε για τις γραμμές του έργου του Τσίλερ; Δεν μπορούν. Δεν τους το έμαθε κανείς. Κανείς. Οπότε και προβοκάτορες και άλλους βάρβαρους θα μιμηθούν. Τα αμάθητα παιδιά που καταστρέφουν, χωρίς διάκριση, τα πάντα, είναι εικόνα της βάρβαρης, ανεύθυνης κοινωνίας που δεν τους δίδαξε ποτέ να διακρίνουν τις πολιτισμικές αξίες από τα σκουπίδια – της ίδιας κοινωνίας που τώρα μυξοκλαίει κροκοδείλια δάκρυα πάνω από καμμένα είδη προικός Costa Boda.