Μια μικρή ιστορία της ελληνικής πιστωτικής φούσκας (με πλαστελίνες)

techiechan.com

και καθώς ο τεκι έλιαζε ακαμάτης τα αχαμνά του και αρνούνταν να παραδώσει το πολυθρύλητο τρίτο μέρος της τριλογίας του για τον συριζας, στους αντίποδες, το λογιστικό ρομπότ poltergeist ver 1.45 build 5445, καθόταν σε αναμμένα κάρβουνα. Μην έχοντας που να ξοδέψει τον εταιρικά πληρωμένο του χρόνο και που να στρέψει τη δημιουργικότητά του,  και καθώς ο σύριζας δεν βγήκε κυβέρνηση που του είχε τάξει πιλάφια και ουρί από λογιστικές καταστάσεις της καρφούρ, του μπομπολιστάν και των ελπε, είπε να φτιάξει μια μικρή ιστορία της πιστωτικής φούσκας στην ελλάδα, με πλαστελίνες και χρωματάκια για να μπορεί να την καταλάβει ακόμα και ο προβόπουλος, ακόμα και ο παπαδήμος, ακόμα κι αυτός ο ίδιος ο στουρνάρας (για τον σαμαρά έχουμε χάσει κάθε ελπίδα από τότε που γύρισε από τις ηπα και πήραμε χαμπάρι ότι δεν είχε μάθει καν αγγλικά, πόσο μάλλον οικονομικά).
εγώ απλά προσθέτω μερικές πινελιές στο φόντο (αρχιζοντας και τελειώνοντας με TC). Τα περισσότερα γραφηματάκια είναι του poltergeist φτιαγμένα με αγάπη από τα φύλλα της ΤτΕ.
βαθμιαία από το ’90 απορρυθμίστηκε η τραπεζική αγορά στην Ελλάδα , και το 2000 με την είσοδο στην ΕΖ βρήκε και πρόσβαση σε φτηνό χρήμα. Και φυσικά το ξεκώλιασε:
(TC)η απορρύθμιση θα ήταν αδιάφορη αν δεν υπήρχε και η αποκλιμάκωση των επιτοκίων λόγω της ευρωπαϊκής προοπτικής (TC)

Μιλάμε για 7πλασιασμό δανεισμού σε 10 χρόνια, όχι μαλακίες, του δώσανε και κατάλαβε 

 (TC) η εντυπωσιακή ανάπτυξη -έτσι την έλεγαν τότε- του δανεισμού έχει να κάνει με το γεγνός πως πριν το 95 η ελλάδα ήταν μια αγορά παρθένα και στην ουσία cash only(TC)

επίσης λόγω ανάπτυξης και επειδή το ξόδεμα του ενός είναι εισόδημα του άλλου, οι τράπεζες βρήκανε την ίδια περίοδο και πολλές καταθέσεις:

 

τις οποίες ως γνωστόν έχουν δικαίωμα να δανείσουν.
έτσι δημιουργήθηκε μια πρωτόγνωρη για ελληνικά δεδομένα ρευστότητα, την οποία οι τράπεζες τι την έκαναν;

δηλαδή κι εμείς οι μαλάκες (τα νοικοκυριά) ανακαλύψαμε ξαφνικά την αμερική και δανειστήκαμε μέχρι το λαιμό.
και το αποτέλεσμα πιό ήταν;
Όσον αφορά τα ακίνητα:

Δηλαδή του ελληνισμού του πήρε 3,000 χρόνια για να φτάσει το μέσο σπίτι στο 100, και μετά μέσα σε 10 χρόνια πήγε στο 260

εδώ βέβαια δεν μπορείς να αποδείξεις ότι το ένα είναι αποτέλεσμα του άλλου και όχι το αντίστροφο (δηλαδή υπάρχει το επιχείρημα ότι επειδή ανέβαιναν “έτσι κι αλλιώς” οι τιμές των ακινήτων οι τράπεζες έδιναν μεγαλύτερα δάνεια).

Φυσικά ισχύουν και τα δύο σε κάποιο βαθμό, το ερώτημα είναι ποιό ισχύει κυρίως.

(TC) για εμένα η σχέση είναι αυτονόητη. Η άνοδος των τιμών των ακινήτων προήλθε από την πιστωτική επέκταση. Για να ανέβουν οι τιμές στα ακίνητα θα πρέπει να αυξηθεί η ζήτησή τους. πέρα απο μισό εκατομμύριο μετανάστες που αγόραζαν κάτι ημιυπόγεια στην πατησίων, ποιος άλλος αύξησε τη ζήτηση κατοικίας στην ελλάδα? αυξήθηκε ο πληθυσμός? όχι. μήπως μένουμε όλοι σε μεγαλύτερα σπίτια? ναι αλλά όχι 2,5 φορες μεγαλύτερα, άντε 10-20%. αρα απο που προηρθε αυτή η μαγική ζήτηση? μήπως αυξήθηκε το διαθέσιμο εισόδημα? πως ακριβώς με τον πληθωρισμό του ευρώ? (TC)

Γενικά τα οικονομικά είναι πολύ αδύναμη επιστήμη στο ν’αποδεικνύει τη σχέση αιτίου και αιτιατού, οπότε δεν μπορώ να το αποδείξω με οικονομικούς όρους.

Θα βρεις μελέτες που λένε έτσι και άλλες που λένε γιουβέτσι, γιατί είναι πολύ της μόδας το ερώτημα ειδικά στην Αμερική και το ψάχνει ο Κρούγκμαν, η Φεντ, ο Μπερνάκι κλπ. Αλλά ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, νομίζω κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια.

Δεν ξέρω σχεδόν κανέναν έλληνα που η τράπεζα του δίνει παραπάνω λεφτά και δεν τα παίρνει, όπως επίσης δεν ξέρω κανέναν έλληνα που όταν έχει άφθονα λεφτά στα χέρια (έστω δανεικά) δεν συμπεριφέρεται σαν καραβλάχουρας ψωνίζοντας ό,τι να΄ναι – όσο να’ναι,ανεβάζοντας τις τιμές για όλους τους υπόλοιπους.

(TC)οι αγγλοσαξωνες εχοντας περισσότερα φορολογικά κίνητρα να παρουν δάνεια είχαν δανειστεί πολύ παραπάνω. στην ουσία το να μην πάρεις δάνειο σου έβαζε οικονομικό πέναλντι(TC)

Και οι άλλοι λαοί τα ίδια σκατά είναι αλλά τουλάχιστον ιστορικά το έχουν ξαναδεί το έργο και φυλάγονται κάπως, εμείς είμασταν και πρωτάρηδες και πέσαμε με τα μούτρα. 

Και αμφιβάλλω αν μάθαμε και τίποτα

Και όσον αφορά γενικότερα την οικονομία;

Ποιό το αποτέλεσμα όλου αυτού του δανεισμού;

Ο δημοφιλής μύθος είναι ότι η ανάπτυξη που είχαμε από την είσοδο στο ευρώ και μετά οφείλεται κυρίως στα ελλείμματα του κράτους και τις επιδοτήσεις της ΕΕ. Το οποίο απλά δεν ισχύει.

Η κύρια πηγή χρηματοδότησης της οικονομίας εκείνη την περίοδο ήταν ακριβώς τα δάνεια που έδιναν οι ελληνικές τράπεζες, όπως φαίνεται στη μελέτη του Πελασγίδη:

(ΤC) μάι ντίπεστ ρισπέκτ, τέλειο το αποκάτω γραφημαακι

Θα μου πεις και ποιό το κακό ρε φίλε, οι τράπεζες δίνουνε λεφτά στην οικονομία η οποία αναπτύσσεται.
Ε, είναι κακό γιατί ήτανε φούσκα. 
Και γιατί ήτανε φούσκα;

Ας δούμε τις φούσκες μία-μία

Ακίνητα 

Το αρμόδιο όργανο στην Ελλάδα να εποπτεύει τις τιμές ακινήτων και να κρούσει την κουδούνα όταν αυτές ανέβουν σε επίπεδα που δεν μπορεί ν’αντέξει η οικονομία, είναι η ΤτΕ.

Αν δεις λοιπόν κάτι μελέτες που δημοσίευε πάνω στην κορυφή της φούσκας η ΤτΕ, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι οι τιμές είναι κανονικές:
www.bankofgreece.gr/BoGDocuments/ΑΓΟΡΑ_ΑΚΙΝΗΤΩΝ.pdf
Και το βάσιζε στο επιχείρημα ότι τα νοίκια είναι κανονικά, το έβλεπε δηλαδή απ’τη μεριά του επενδυτή μόνο και σου έλεγε οκ θα δώσεις 100 χιλιάρικα να πάρεις ένα ρημάδι, θα το νοικιάζεις στον Αλβανό ο οποίος θα σου δίνει μεν χαμηλό νοίκι (3% περίπου, άντε 4%) αλλά έλα μωρέ και στην Ευρώπη κάπου τόσο είναι, μη γκρινιάζεις.

Κοίτα όμως τί καλά που ανεβαίνουν οι τιμές των ακινήτων άρα τα κέρδη σου θα τα βγάλεις από εκεί όταν πουλήσεις, επένδυσε, αξίζει 

Φυσικά την ΤτΕ δεν την απασχολούσε καθόλου το πού στο διάολο θα βρίσκει ο μέσος εργαζόμενος 500-1000 ευρώ το μήνα επί 35 χρόνια για να πληρώνει το στεγαστικό του, στ’αρχίδια της, κάπου θα τα βρει αυτός και άρα οι τιμές των σπιτιών θα ανεβαίνουν για πάντα.

Αμ δε κυρά μου… γιατί οι μισθοί με τίποτα δεν είχαν εκτοξευτεί με τον ίδιο ρυθμό που εκτοξεύονταν τ’ακίνητα, άρα αργά ή γρήγορα θα έφτανε μια στιγμή που κι ο εργαζόμενος (ή και ο μικροεπενδυτής) απλά θα σταματούσε ν’αγοράζει, όπως συνέβη στην Αμερική, Αγγλία, Ιρλανδία, Αυστραλία κλπ κλπ και οι τιμές γκρεμίστηκαν ή γκρεμίζονται.

Φυσικά στην Ελλάδα πρόλαβε και έγινε η κρίση κρατικού χρέους και κάλυψε το σκάσιμο αυτής της φούσκας, και τα έριξαν όλοι εκεί, στο κακό κράτος.

Αλλά η φούσκα θα έσκαγε έτσι κι αλλιώς, μπορεί όχι το 2008 αλλά σίγουρα σε λίγα χρόνια. Ιστορικά οι φούσκες ακινήτων ποτέ και πουθενά δεν ξεφούσκωσαν ομαλά, πάντα σκάνε απότομα.

Γενικά στις μελέτες της ΤτΕ όσο και να ψάξεις δε θα βρεις πουθενά τις έννοιες “μέσος εργαζόμενος” και “μέσος μισθός”, απλά δεν τους απασχολεί το θέμα.

Για την ΤτΕ η Ελλάδα πρέπει να είναι καλός τόπος για ραντιέρηδες, γρήγορες μπίζνες, αεριτζίδικες επενδύσεις, τραπεζική εχεμύθεια και νομισματική συντηρητικότητα (για να μή μας φάει ο πληθωρισμός τις καταθέσεις και τα δάνεια). Ο εργαζόμενος στο πουλί μας, σιγά μην αφήσουμε τώρα 3-4 ψωροεκατομμύρια οικογένειες να μας χαλάσουνε τη φτιάξη.

Τράπεζες
Οι ελληνικές τράπεζες απλά δεν μπορούσαν να αντέξουν τόσα δάνεια που είχανε δώσει, με μαθηματική ακρίβεια θα τους έσκαγε στη μάπα αργά η γρήγορα. Το αντεπιχείρημα φυσικά είναι ότι σε σχέση με τις ευρωπαϊκές είχανε δώσει μάλλον λίγα, το οποίο ισχύει όντως.

Όμως οι συγκρίσεις αυτές είναι άτοπες, συγκρινει πούτσες με βούρτσες γιατί το βλέπει είτε ως ποσοστό του ΑΕΠ ή ως ποσοστό των καταθέσεων και τέτοια.

Ομως

Α) τα στεγαστικά δεν τα συγκρίνεις με το αεπ γιατί δεν πληρώνονται απ’το αεπ ή από οτιδήποτε άλλο, τα συγκρίνεις με το επίπεδο μισθών γιατί κατά κανόνα από εκεί πληρώνονται. Και αν συγκρίνεις το μέσο στεγαστικό με το μέσο μισθό το 2008, τους ευρωπαίους τους είχαμε φτάσει και τους είχαμε ξεπεράσει ήδη.

Β) Τα δάνεια εκτός από ποσότητα έχουν και ποιότητα, και καμία ευρωπαική χώρα δεν είχε τις τραπεζικές επισφάλειες που είχε και έχει η ελλαδα. Οι ευρωπαικές τραπεζες τουλαχιστον έχουν κάποια εποπτεία, κανονισμούς, έλεγχο, όρια κλπ, και έτσι μπορούν και δίνουν περισσότερα δάνεια γιατι τα δίνουν με πιό ορθολογικά κριτήρια και έχουν περισσότερες εξασφαλίσεις ότι θα αποπληρωθούν.

(TC) τον πούτσο κλαίγανε. Τι να πρωτοπιάσεις? την ισλανδία, τα ισπανικά δάνεια σε ακίνητα? τα ιρλανδικά δάνεια σε επιχειρήσεις στην ουσία offshore? τις βρετανικές τράπεζες που χρεοκόπησαν όλες μαζί 1/11/2008 απλά το κουκουλώσαμε για να μη χαθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών? τη UBS που κατάφερε να έχει μεγαλύτερες απώλειες από τα δομημένα των ΗΠΑ σε σχέση με τις αμερικάνικες τράπεζες? Για να μη μιλήσω για τα μόνιμα κοροίδα του καπιταλισμού, δηλαδή τις 5 μεγάλες γερμανικές τράπεζες όπου δεν υπήρχε απάτη και ρεμούλα που να μη βρίσκονται από πίσω -καταγράφοντας απώλειες που θα έκαναν τα θαλασσοδάνεια του λαυρεντιαδη να φαίνονται συνετές συντηρητικές επιλογές-. Δεν υπάρχει τραπεζική στον δυτικό κόσμο που να μην ήταν απάτη την τελευταία 20ετία με εξαίρεση ίσως τη σουηδία, όπου απλά την είχε πατήσει το 92 και ειπαν να μην το ξανακάνουν σε τέτοιο βαθμό (TC)

Οι ελληνικες αντί για όλα αυτά έχουν ένα αφεντικό γενικο δερβεναγα που δινει δανεια για στρουμφάκια στο αλτερ και στο ΔΟΛ και στον εαυτό του για να κανει ΑΜΚ μεσω οφσορ και άλλα τέτοια όμορφα.

Χώρια το γενικότερο μπάχαλο, ξέρω άνθρωπο που κατάφερε να πάρει δύο στεγαστικά για το ίδιο σπίτι απο διαφορετικές τράπεζες, φτάνοντας στο 150% της αξίας του σπιτιού όταν το έχτισε. Τώρα έχει πάει στο νόμο της κατσέλη, ε, η κρίση του έφταιξε ή ο υπερδανεισμός; αυτό δεν υπήρχε περίπτωση να συμβεί στην ευρώπη.

Όταν λοιπόν το 2007/8 που δένουμε τα σκυλιά με τα λουκάνικα, εσύ ως ελληνικός τραπεζικός τομέας έχεις ήδη επισφάλειες επιπέδου μολδαβίας/καζαχστάν, ε δε σε παίρνει ρε φίλε να ξανοίγεσαι, είναι φανερό

Φυσικά κι εκεί η άλλη μαλακία που λένε όλοι είναι ότι όχι όχι, το κούρεμα των ομολόγων φταίει.
Τα ομόλογα και το κούρεμα ήτανε μεν σημαντικά μεγέθη, αλλά ήτανε όμως ασήμαντα μεγέθη συγκριτικά με το άνοιγμα των τραπεζών, τα δάνεια που είχανε δώσει και γενικότερα το μέγεθος του ενεργητικού τους: 

(TC) yeah baby bring it on (TC)

Εξάλλου οι τράπεζες χρηματοδοτούνται από το κράτος ήδη από το 2008, δηλαδή η φούσκα τους έσκασε πολύ πριν γίνει οποιοδήποτε κούρεμα ή φανεί καν το πρόβλημα του δημόσιου χρέους.

Έστω κι αν η αφορμή για το σκάσιμό τους ήταν εξωτερική (το σκάσιμο του παγκόσμου χρημ/κού τομέα, το οποίο εξάλλου έγινε για τους ίδιους λογους που υπήρχανε και στον ελληνικό τομέα: υπερδανεισμός των ιδιωτών και φούσκα ακινήτων)

Φυσικά το κράτος έχει ήδη προφτάσει και τους έχει καλύψει πλήρως τις ζημιές από τα κουρέματα, ανακεφαλαιώνοντας και δανείζοντάς τες ήδη από το 2008 με το πακέτο αλογοσκούφη. 

Συνολικά πήραν:

18 δις από το μνημόνιο Α, συν 5 δις με αντάλλαγμα μετοχές (πακέτο αλογοσκούφητο 2008) , συν 8 δις σε ομόλογα ως δάνειο (πάλι στο πακέτο αλογοσκούφη).

Συν φυσικά άλλα 20-30 που περιμένουν από την επόμενη δόση.  
Δηλαδή 50-60δις, ενώ η ζημιά που έγραψαν οι τράπεζες από τα PSI ήταν έως τώρα 29 δις (Τον Αύγουστο του 2011 4 δις, τον Ιανουάριο του 2012 5,8 δις, το Μάρτιο του 2012 15,2 δις και τον Απρίλιο 2012 απομείωση ύψους 4,1 δισεκ. ευρώ)

Και σε όλα αυτά δεν περιλαμβάνω καν τις εγγυήσεις γιατί όντως δεν είναι μετρητά (αν και οι τράπεζες τις μετέτρεψαν αμέσως σε μετρητά, δανειζόμενες από την ΕΚΤ με εγγυητή το ελλ.δημόσιο)

Και ενώ δεν είναι μετρητά, είναι άγνωστο όλες αυτές οι χορηγημένες εγγυήσεις το κατά πόσο επηρέασαν την πιστοληπτική μας δυνατότητα σαν χώρα, τη στιγμή που τη χρειαζόμασταν περισσότερο από ποτέ (2008/2009)

Όπως επίσης είναι άγνωστο το πόσες από αυτές θα καταπέσουν στο μέλλον αν (ο μη γένοιτο) κάποια απ’αυτές τις τράπεζες χρεοκοπήσει.

Ας τις απαριθμήσουμε κι αυτές, έτσι για να πάρουμε μια τάξη μεγέθους:

-Ν.3845 ΦΕΚ65 6 ΜΑΙ 2010 – 15 δις ευρώ
-Ν. 3864 ΦΕΚ 119 21 ΙΟΥΛ 2010 – 10 δις ευρώ
-Ν. 3672 ΦΕΚ 148 3 ΣΕΠΤ 2010 -25 δις ευρώ
-Ν. 3965 ΦΕΚ 113 18 ΜΑΙ 2011 -30 δις ευρώ
-Πρ Νομ Περ. ΦΕΚ 203 14 ΣΕΠΤ 2011- 30 δις ευρώ
-Ν. 4031 ΦΕΚ 256 – 9 ΔΕΚ 2011 – 30 δις ευρώ

συν 15 δις από το πακέτο αλογοσκούφη

Σύνολο 155δις.
Όπως και να το δεί κανείς, το συμπέρασμα είναι ότι οι τράπεζες ήτανε άλλη μια φούσκα που κρύφτηκε πίσω από το σκάσιμο του δημόσιου χρέους.

Ασφαλιστικό

Ντάξει δεν έχει να κάνει με τις τράπεζες αλλά γάμησέ με ρε φίλε… δεν υπάρχει άλλη χώρα στον πλανήτη που ο κόσμος έχει τέτοια άγνοια του τί συμβαίνει, ακόμα οι περισσότεροι νομίζουνε ότι τους παίρνει τις εισφορές το ταμείο, τις βάζει σε μια κασέλα και τους τις φυλάει 35 χρόνια μέχρι να βγούνε στη σύνταξη  
Δεν έχουνε καταλάβει ότι εδώ και μια δεκαετία το κράτος βάζει τα μισά λεφτά για τις συντάξεις από την τσέπη του, τα άλλα μισά είναι όντως από τις εισφορές (οι οποίες όπως μπαίνουν το ίδιο δευτερόλεπτο βγαίνουν, και επ’ουδενί δεν “επενδύονται”) και μόνο ένα 3%-5% πληρώνεται από τα περίφημα ομόλογα που υποτίθεται είναι “η περιουσία μας”
Τρελή φουσκάρα γιατί απλούστατα το κράτος έχει μοιράσει υποσχέσεις για συντάξεις τις οποίες απλά δεν υπάρχει περίπτωση ποτέ να εκπληρώσει, και αν δεν ήτανε η φούσκα του κρατικού δανεισμού που την έθρεφε θα έπρεπε να είχε σκάσει εδώ και καμιά δεκαετία.
Ε, έσκασε τώρα μαζί με τις άλλες.

Γενικότερη οικονομία (και άρα χρηματιστήριο)
Το γιατί ήτανε φούσκα η γενικότερη οικονομία δε θέλει πολλή σκέψη
από τη μία έχεις τεράστια “ανάπτυξη” (ΑΕΠ) βασισμένη κυρίως στην κατανάλωση και χρηματοδοτημένη από δανεισμό (κυρίως ιδιωτικό), και από την άλλη η βιομηχανική παραγωγή μειωνότανε

(TC) την ίδια ώρα που τόσο μέσω τραπεζικού δανεισμού όσο και μέσω χρηματιστηρίου οι επιχειρήσεις κολυμπούσαν σε φρέσκο χρήμα, έτοιμο για επενδύσεις στα εξωτικά καημαν στις οφσορ των μεγαλομετόχων (TC)

η αγροτική παραγωγή μειωνότανε

το εμπορικό ισοζύγιο χειροτέρευε

και φυσικά τα χρέη (ιδιωτικά και δημόσια) και τα ελλείμματα αυξάνονταν.

Δηλαδή είχες μια οικονομία που δε βασιζότανε σε τίποτα.
Μπούμ!

Κι έτσι φίλε έχει το παραμυθάκι… στην ελλάδα υπάρχει πενταπλό τζακ ποτ:
φούσκα ακινήτων
φούσκα ιδιωτικού δανεισμού
φούσκα χρηματιστηρίου
φούσκα ασφαλιστικού 
φούσκα κρατικού χρέους

αλλά πρόλαβε και έσκασε πρώτη η τελευταία, και έτσι τα ρίξαμε όλα εκεί.
Το οποίο είναι κρίμα, γιατί έτσι σα λαός δε μάθαμε τίποτα από τις άλλες τέσσερις, και έτσι μόλις βρούν την ευκαιρία τους απλά θα ξανασυμβούν.
(TC) προσωπικά είμαι της άποψης πως χωρίς τις μπαλκονόπορτες προβόπουλου, τους τιτανικούς γιωργάκι και την υπόσχεση πως το ελληνικό κράτος θα σωσει στο ακέραιο τις τράπεζες με τον νόμο αλογοσκούφη, η φούσκα που έσκασε πρώτη δεν ήταν τυχαία(TC)

αυτά λοιπόν από το ρομπότ των αντιπόδων, όσο για τον μασκοφόρο τέκι με σήμα το χάμστερ, αυτή κυκλοφορεί πάνω από την πόλη με το άγρυπνο μάτι της και κάποια στιγμή θα γράψει και το τρίτο μέρος που το αρνείται γιατί δεν της αρέσει.

ΥΓ (10/12/2012) κι επειδή νιώθω τύψεις με τόσο statporn από τον poltie έφτιαξα κι εγω ενα μικρό γραφηματάκι που δείχνει την έκταση της πιστωτικής φούσκας σε ένα ακόμα αγαπημένο τομέα. πωλήσεις οχημάτων στην ελλάδα απο το 1990 και μετά. Πέρα από τις διαστάσεις της πιστωτικής φούσκας (τριπλασιασμός της κατανάλωσης νεων αυτοκινήτων την τελευταία δεκαετία), μας δείχνει και κάτι άλλο. Πως επιβεβαιώνεται το παλιο πασοκικό σύνθημα, καλύτερα παπάκι παρά το μητσοτάκη. Δεν είναι τυχαίο πως τις χρονιές που κυβερνά η ΝΔ έχουμε σαφώς τις υψηλότερες πωλήσεις αυτοκινήτων, προφανώς σε μια προσπάθεια να τονωθεί η εγχώρια αυτοκινητοβιομηχανία.