Αυτή είναι η σπατάλη και η διαφθορά που έφερε επίτροπο στους δήμους

Με τις καταλήψεις εργαζομένων στους ΟΤΑ που διαμαρτύρονται για το καθεστώς διαθεσιμότητας στο οποίο μπαίνουν υποχρεωτικά, έρχεται στο φως ένα πρόβλημα γνωστό από καιρό: Η κακοδιαχείριση των Δήμων την οποία επανειλημμένα επεσήμαναν το Ελεγκτικό Συνέδριο και ο Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής, αλλά η πολιτεία αδρανούσε να διαχειριστεί.
Ας σημειωθεί ότι νέο γύρο καταλήψεων ξεκινά από σήμερα η ΠΟΕ-ΟΤΑ και εντείνει τις κινητοποιήσεις σε όλες τις υπηρεσίες των δήμων όπως σε παιδικούς σταθμούς και ΚΕΠ. Ταυτόχρονα ξεκινάει νέο «κύμα» καταλήψεων σε ΧΥΤΑ και αμαξοστάσια. Παράλληλα, η Ομοσπονδία καλεί ΚΕΔΕ και ΠΕΔΑ να αναστείλουν τη λειτουργία των δήμων.
Πόρισμα-σοκ για τη διαφθορά στους δήμους
Τον περασμένο Μάρτιο το πόρισμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ήταν καταπέλτης για τη διαφθορά των Δήμων. Αποκάλυψε παρανομίες σε προσλήψεις, παράνομη καταβολή αποζημιώσεων σε υπαλλήλους και ειδικούς συνεργάτες, χορήγηση επιδομάτων ευθύνης σε διευθυντές χωρίς προσόντα, επιχορηγήσεις σε φορείς, δαπάνες δημοσίων σχέσεων.
Τα ποσά που σπαταλήθηκαν τα τελευταία χρόνια ανέρχονται σε εκατομμύρια ευρώ. Σήμερα οι Δήμοι εμφανίζουν χρέη 1,9 δισ. ευρώ από δάνεια αφού μια από τις πληγές των ΟΤΑ αποτελεί ο άκρατος δανεισμός χωρίς αυστηρά κριτήρια και προϋποθέσεις. Σύμφωνα με την καταγραφή από το υπουργείο Εσωτερικών στα 1,9 δισ. ευρώ πρέπει να προστεθούν και οφειλές των Δήμων προς τρίτους 1,27 δισ. ευρώ!
Από τους 325 δήμους που προέκυψαν μετά τον Καλλικράτη, οι 58 παρουσίαζαν χρέος που υπερέβαινε το 100% των τακτικών τους εσόδων και σε ορισμένες περιπτώσεις κυμαινόταν πάνω από το 150% των εσόδων τους.
Απορρίφθηκαν δαπάνες 77 εκατομμυρίων
Η έκθεση-σοκ του Ελεγκτικού Συνεδρίου αναφέρεται στον έλεγχο δαπανών και εσόδων του συνόλου του Δημοσίου και περίπου τα μισά από τα εντάλματα πληρωμής που δεν εγκρίθηκαν από το Ελεγκτικό Συνέδριο αφορούν δαπάνες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Συγκεκριμένα, επιστράφηκαν στους αποστολείς 7.264 εντάλματα πληρωμής που είχαν εκδώσει δήμοι και νομαρχίες και αφορούσαν δαπάνες 77,7 εκατ. ευρώ σε σύνολο 14.947 ενταλμάτων από το σύνολο των δημόσιων υπηρεσιών (ΝΠΔΔ, υπουργεία) που δεν δικαιολογούνταν.
Σύμφωνα με την έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για το 2009, δεν εγκρίθηκαν
δαπάνες στους ΟΤΑ α' και β' βαθμού οι οποίες αφορούσαν παράνομες προσλήψεις, καταβολή παράνομων αποζημιώσεων σε υπαλλήλους και ειδικούς συνεργάτες δήμων, μη νόμιμη καταβολή επιδομάτων ευθύνης σε διευθυντές που δεν είχαν τις προϋποθέσεις να τοποθετηθούν σε θέσεις ευθύνης, καθώς και παράνομες υπερωρίες.

Μία μεγάλη κατηγορία περιπτώσεων δαπανών στους ΟΤΑ που δεν εγκρίθηκαν αφορά επιχορηγήσεις σωματείων για δραστηριότητες άσχετες με τους σκοπούς τους, δαπάνες δημοσίων σχέσεων, εθιμοτυπίας και βραβείων, παράθεση γευμάτων, δεξιώσεων, φωτογραφιών, προμήθειας λουλουδιών και καταχωρίσεων σε τοπικές εφημερίδες.

Εξοδα που προκαλούν ακόμα και έναν χρόνο πριν από την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης, αφού υπήρχε θεσμικό πλαίσιο που έθετε όρους στις δαπάνες δημοσίων σχέσεων.

Εκαναν διαφήμιση στην τηλεόραση

Οπως αναφέρει η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καταγράφηκαν φαινόμενα δαπανών για τηλεοπτική προβολή των δήμων από τοπικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, ενώ από την απόφαση ανάθεσης και την εκκαθάριση δεν ήταν δυνατόν να διαπιστωθεί σαφώς αν εξυπηρετούσαν λειτουργικές ανάγκες των δήμων.

Παράλληλα καταγράφηκαν και 130 χρηματικά εντάλματα συνολικού ποσού ευρώ 4.765.788,99, τα οποία εξοφλήθηκαν με ευθύνη των δημάρχων των δήμων ή προέδρων κοινοτήτων παρά τη γνωμοδότηση των αρμόδιων υπηρεσιών ότι οι συγκεκριμένες δαπάνες δεν είναι σύννομες.

Δεν εισπράττουν τους φόρους οι δήμαρχοι

Η έκθεση καταγράφει επίσης ότι οι δήμοι καθυστερούν να εισπράξουν νομοθετημένους πόρους (φόρους και τέλη), καθώς και βεβαιωμένες απαιτήσεις. Με το θεσμικό πλαίσιο που ίσχυε πριν από τον «Καλλικράτη», μπορούσαν να μεταφέρουν δαπάνες από έτος σε έτος ακόμα και πέραν της τετραετίας προκειμένου να εξυπηρετήσουν δημότες ή εταιρείες που χρωστούσαν στους ΟΤΑ.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο αναφέρει στην Εκθεσή του ότι οι συνέπειες του φαινομένου αυτού ήταν η έλλειψη επαρκών πιστώσεων για την ικανοποίηση των πιστωτών τους, η προσφυγή στη Δικαιοσύνη των τελευταίων και στη συνέχεια η επιβάρυνση των ΟΤΑ με τόκους, δικαστικά έξοδα και αμοιβές δικηγόρων.

Τρελά δάνεια

Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, το 2010 οι πρωταθλητές στη δανειοδότηση ήταν: Δήμος Φυλής 358%, Δήμος Αμαρουσίου 284%, Δήμος Περάματος 264%, Δήμος Αχαρνών 264%, Δήμος Πειραιώς 229%, Δήμος Σπάτων-Αρτέμιδος 209%, Δήμος Αγιάς 206%, Δήμος Δίου - Ολύμπου 195%, Δήμος Ρόδου 191%, Δήμος Καρδίτσας 188%.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δάνεια που είχαν λάβει οι δήμοι Ζωγράφου και Αχαρνών από ξένες τράπεζες και δεν εξυπηρετούνταν παραλίγο να «μπλοκάρουν» τη δόση προς τη χώρα από πλευράς του ΔΝΤ, το καλοκαίρι του 2011.

Ο χορός των εκατομμυρίων

Εντύπωση προκαλούν κραυγαλέες περιπτώσεις δαπανών από δήμους που αφορούσαν αμοιβές συνεργατών, επιχορηγήσεις για την αγορά πρώτης κατοικίας σε υπαλλήλους, χρηματοδοτήσεις σε συλλόγους μέχρι και σε κόμματα.

Στον Δήμο Αλεξανδρούπολης επιστράφηκε ένταλμα πληρωμής 15.666 ευρώ που αφορούσε αποδοχές και έξοδα κίνησης 8 υπαλλήλων αορίστου χρόνου, οι οποίοι είχαν μεταφερθεί από Δημοτική Επιχείρηση (ΔΕΠΕΑ) στον Δήμο. Το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε παράνομες τις μετατάξεις, αφού οι υπάλληλοι δεν παρείχαν τις υπηρεσίες τους στη ΔΕΠΕΑ μέχρι τις 31-12-2005, και παράλληλα όταν ίσχυσε η διαδικασία μεταφοράς προσωπικού στον Δήμο η ΔΕΠΕΑ ήταν υπό εκκαθάριση. Αντίστοιχες περιπτώσεις καταγράφηκαν στον Δήμο Διδυμοτείχου για ποσό 240.000 ευρώ.
Στον Δήμο Αλεξανδρούπολης επίσης δεν καταβλήθηκε ποσό 6.486 ευρώ σε υπάλληλο για την πρώτη δόση επιδότησης με σκοπό την ανέγερση κατοικίας σε προβληματική περιοχή γιατί από τον έλεγχο προέκυψε ότι η σύζυγος του «δικαιούχου» διέθετε στην ίδια οικοδομή διαμέρισμα 87,49 τ.μ.!
Παρόμοια περίπτωση καταγράφηκε και στον Δήμο Ξάνθης, όπου δεν εγκρίθηκαν εντάλματα 23.048 ευρώ για την επιδότηση ανέγερσης κατοικίας σε δύο περιπτώσεις όπου διαπιστώθηκε α) ότι οι σύζυγοι των υπαλλήλων είχαν πλήρη κυριότητα άλλης κατοικίας, και β) ότι οι εργασίες ανέγερσης είχαν ξεκινήσει πριν τον διορισμό των υπαλλήλων!
Ο Δήμος Φιλιππαίων προσπάθησε ανεπιτυχώς να αποδώσει 2.535 ευρώ σε ειδικούς συμβούλους και επιστημονικούς συνεργάτες του Δημάρχου ως κατ' αποκοπήν έξοδα κίνησης για τον μήνα Ιανουάριο, όταν -σύμφωνα με τον νόμο- δικαιούνται μηνιαίως μόλις 325 ευρώ, ποσό το οποίο τελικά και έλαβαν.
Συμβασιούχος υπάλληλος στον Δ. Τρίγλιας με ειδικότητα επόπτη διανομέα είχε τοποθετηθεί στην κατηγορία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης χωρίς να έχει απολυτήριο Λυκείου.
Ο Δήμος Ζωγράφου προσπάθησε να αποδώσει 51.916 ευρώ για την ασφάλιση της δημοτικής περιουσίας σε εταιρεία όπου κρίθηκε ότι είχε τη συμφερότερη προσφορά και όχι στον μειοδότη του διαγωνισμού.
Ο Δήμος Αν. Λιοσίων δεν κατάφερε -εξαιτίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου- να αμείψει με 57.120 ευρώ ορκωτό ελεγκτή για την εκκαθάριση δημοτικής επιχείρησης, γιατί έπρεπε η ίδια να προσδιορίσει και να καταβάλει την αμοιβή.
Ποσό 205.852 ευρώ ανατέθηκε απ΄ ευθείας χωρίς διαγωνισμό από τον Πολιτιστικό Οργανισμό Δήμου Αθηναίων για διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων. Η δαπάνη «κόπηκε» από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Εκθεση Ρακιτζή για τη διαφθορά στους Δήμους

Οι Δήμοι, η Υγεία και οι Εφορίες είναι η τριάδα της διαφθοράς, σύμφωνα με την έκθεση του επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης για το 2011 Λέανδρου Ρακιντζή, ο οποίος εξέτασε 1.403 υποθέσεις και παρέπεμψε στον εισαγγελέα 393.

Σύμφωνα με την έκθεση, το 2011 κοινοποιήθηκαν 1.900 πειθαρχικές αποφάσεις μονομελών και συλλογικών πειθαρχικών οργάνων που εκδίκασαν πειθαρχικές υποθέσεις σε πρώτο βαθμό. Από τις αποφάσεις αυτές οι 1.245 αφορούσαν το στενό δημόσιο τομέα, δηλαδή δημόσιες υπηρεσίες, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, ΟΤΑ α' και β' βαθμού και οι 655 τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, δηλαδή, νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί). Η οικονομική διαχείριση αποτέλεσε το βασικό περιεχόμενο των περισσότερων υποθέσεων (44,7% του συνόλου) με τα πολεοδομικά και περιβαλλοντικά ζητήματα να ακολουθούν (12,5% συνολικά).

Η μεταφορά πολλών αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση είχε ως συνέπεια η πλειονότητα των υποθέσεων που εξετάσθηκαν (33,1%) να αφορά δήμους και δημοτικές επιχειρήσεις, το 24,2% δημόσιες υπηρεσίες, το 9,3% εποπτευόμενους ιδιωτικούς φορείς και το 7,8% περιφέρειες.

Πρώτη γεωγραφική περιφέρεια στη διαφθορά και για το 2011 η Αττική βρίσκεται τόσο σε ό,τι αφορά στους δήμους όσο και σε ό,τι αφορά στις λοιπές υπηρεσίες, στις οποίες βέβαια περιλαμβάνονται και τα υπουργεία και οι υπόλοιπες κεντρικές κρατικές δομές.

Σε επίπεδο υποθέσεων ανά 100.000 κατοίκους, τα πρωτεία κατέχουν η Περιφέρεια Ηπείρου (19,8%) και η Περιφέρεια Δ. Μακεδονίας (19,6%), ακολουθούμενες από την Περιφέρεια Β. Αιγαίου (18%) και την Περιφέρεια Πελοποννήσου (16,1%). Η Περιφέρεια Αττικής, σε εκτίμηση ανά 100.000 κατοίκους, κατέχει την 7η θέση με το 13% των υποθέσεων.

Χαρακτηριστικές μερικές υποθέσεις:

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτέλεσε το μακρύ χέρι του πολιτικού συστήματος τα τελευταία 30 χρόνια, παίρνοντας τον τίτλο του πρωταθλητή σε φαινόμενα κακοδιαχείρισης, σύμφωνα με την έκθεση Ρακιτζή.

Παράνομες προσλήψεις, αδυναμία διαχείρισης σημαντικών αρμοδιοτήτων, «ρουσφετολογικές» μετακινήσεις εργαζομένων από τομείς αιχμής (καθαριότητα) σε γραφεία με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πλασματικές ανάγκες σε προσωπικό, σκάνδαλα σε πολεοδομίες και γραφεία που παρείχαν βεβαιώσεις ιθαγένειας, αποτελούν μερικά από τα χαρακτηριστικά της άσκησης εξουσίας στους δήμους που παρατηρήθηκαν τα τελευταία 30 χρόνια στη λογική της διεκδίκησης πόρων από την κεντρική εξουσία και εκβιάζοντας κράτος και κοινωνία με την αποκομιδή των σκουπιδιών.

Μείωση πόρων

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση «μπήκε» στο μάτι της τρόικας από το πρώτο Μνημόνιο και μέχρι σήμερα οι πόροι των δήμων έχουν μειωθεί κατά 60%. Οι διοικήσεις αρκετών ΟΤΑ έφτασαν σε σημείο να καταβάλλουν μόνο τη μισθοδοσία, καθώς ο υψηλός δανεισμός που διαθέτουν καθιστά απαγορευτική κάθε άλλη επένδυση. Με τον Καλλικράτη μπήκαν όρια στη δανειοδότηση των ΟΤΑ και προβλέφθηκε πρόγραμμα οικονομικής εξυγίανσης που όμως δεν εφαρμόστηκε πλήρως, με αποτέλεσμα να απαιτούνται νέες παρεμβάσεις για τη «διάσωση» των ΟΤΑ.

Παρά τις σημαντικές κατακτήσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τα προηγούμενα χρόνια (δημιουργία δικτύων υποδομών, δίκτυα κοινωνικών υπηρεσιών, μεταφορά αρμοδιοτήτων με τον Καλλικράτη), οι δήμαρχοι και οι διοικήσεις των ΟΤΑ, δέσμιες των εξαρτήσεων που έχουν με τους εργαζόμενους, δεν είναι ικανές να αναζητήσουν λύσεις προκειμένου να διαχειριστούν την οικονομική κρίση.

Οι υποδειγματικοί ΟΤΑ

Ακόμα και φωτεινά παραδείγματα υποδειγματικών ΟΤΑ που προσέφεραν πρότυπες υπηρεσίες στους πολίτες, όπως επίσης και η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών (βοήθεια στο σπίτι) σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα, καταρρέουν καθώς δεν είχαν χτιστεί σε στέρεες και μόνιμες βάσεις.

Εξαίρεση αποτελούν οι δήμοι Ιλίου, Αμφιλοχίας, Καλλιθέας, Παλαιού Φαλήρου οι οποίοι όχι μόνο δεν εμφανίζουν έλλειμμα και δεν έχουν οφειλές, αλλά βρίσκονται σε τροχιά ανάπτυξης.

«Ομηροι» οι πολίτες

Τα σπασμένα της κακοδιαχείρισης των Δήμων θα κληθούν να πληρώσουν οι πολίτες οι οποίοι θα δουν το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ) ακόμη και να δεκαπλασιάζεται σε περίπτωση που διαπιστωθεί απόκλιση της τήρησης του προϋπολογισμού ενός Δήμου.

Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις θα λειτουργεί σε μηνιαία βάση Παρατηρητήριο ελέγχου της εκτέλεσης των προϋπολογισμών των δήμων και των νομικών τους προσώπων. Σε περίπτωση σημαντικής απόκλισης κατά 10% στους τριμηνιαίους στόχους και δεν συμμορφωθεί ο δήμος μετά τις εκθέσεις του Παρατηρητίου εντός εξαμήνου, τότε θα υπάγεται αυτομάτως ο δήμος σε πρόγραμμα εξυγίανσης.

30 χρόνια διορισμοί χωρίς έλεγχο

Από τα μέσα της δεκαετίας του '80 οι δημοτικές αρχές χωρίς έλεγχο μονιμοποιούσαν τους συμβασιούχους σε προγράμματα αυτεπιστασίας, για να ενισχύσουν την καθαριότητα και τις τεχνικές υπηρεσίες. Οι ανεξέλεγκτες προσλήψεις στους ΟΤΑ συνεχίστηκαν και κατόπιν στις δημοτικές επιχειρήσεις, όπου γίνονταν διορισμοί χωρίς έλεγχο από το κράτος.

Ακολούθησαν οι μονιμοποιήσεις συμβασιούχων, οι οποίοι χωρίς τον έλεγχο του ΑΣΕΠ διορίζονταν ύστερα από σχετικές τροπολογίες της Βουλής, καθώς προβλεπόταν ότι κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες έπειτα από 24 μήνες συνεχούς παρουσίας.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα δήμου της Αττικής που μονιμοποίησε σε δημοτική επιχείρηση 150 εργαζομένους με κοινοτικό πρόγραμμα, οι οποίοι προσελήφθησαν μέσω ΟΑΕΔ με τη δικαιολογία ότι καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Μετά την αλλαγή της δημοτικής αρχής ο νέος δήμαρχος δεν επιθυμούσε να συνεχίσουν την εργασία τους στον δήμο, κατηγορώντας την προηγούμενη διοίκηση για παράνομες προσλήψεις.

Τελικά, παρόλο που κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, μεταφέρθηκαν στη Νομαρχία Αθηνών και τοποθετήθηκαν σε διάφορες υπηρεσίες. Σύμφωνα με καταγγελίες, οι διοικήσεις συγκεκριμένων δήμων πλήρωναν κανονικά τους εργαζομένους σε περιόδους απεργίας.
iefimerida.gr