To κουτί με τα σκουλήκια

Του Μιχάλη Μητσού, NEA [via]
Τον Οκτώβριο του 1899, ένας στρατιωτικός που καταγόταν από τις Ανδεις, ο Σιπριάνο Κάστρο, προέλασε στο Καράκας και κατέλαβε την εξουσία. Τρία χρόνια αργότερα, ανακοίνωσε την απόφαση του καθεστώτος να πάψει να πληρώνει τόσο το εξωτερικό χρέος όσο και τις αποζημιώσεις προς τους ευρωπαίους πολίτες που είχαν πληγεί από τον πρόσφατο εμφύλιο πόλεμο. Η αντίδραση των ευρωπαϊκών δυνάμεων ήταν άμεση. Η Βρετανία, η Γερμανία και η Ιταλία έστειλαν τα πολεμικά τους πλοία, που απέκλεισαν και βομβάρδισαν τη Βενεζουέλα μέχρι να διευθετηθεί το πρόβλημα. Από τότε έχει περάσει πάνω από ένας αιώνας. Τα πολεμικά πλοία δεν αποτελούν πλέον τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο για την είσπραξη του χρέους. Οι πιέσεις, οι απειλές και οι εκβιασμοί γίνονται με πιο ήρεμο, πιο «πολιτισμένο» τρόπο. Και δεν είναι λίγες οι φορές που μια κυβέρνηση προχωρεί σε στάση πληρωμών χωρίς να υποστεί ιδιαίτερες κυρώσεις. Η απόφαση, όμως, που έλαβε την περασμένη εβδομάδα ένας αμερικανός δικαστής ίσως να αλλάξει τα δεδομένα, καθώς επιβραβεύει και ενθαρρύνει «γεράκια» όπως ο ρεπουμπλικανός δισεκατομμυριούχος Πολ Σίνγκερ της Elliott Associates, που ποντάρουν στη χρεοκοπία χωρών και κερδίζουν περιουσίες.
Αυτό, τουλάχιστον, η Ελλάδα το γλίτωσε: παρά τις
κραυγές της αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση πλήρωσε τον περασμένο Μάιο ένα ομόλογο από εκείνα που δεν είχαν υπαχθεί στο κούρεμα, προκειμένου να μην κινηθούν εναντίον της διαδικασίες χρεοκοπίας. Η κυβέρνηση της Αργεντινής, αντίθετα, επέλεξε σκληρή στάση: «Ούτε ένα δολάριο στα αρπακτικά!». Η Κίρτσνερ είναι πιο γενναία από τον Παπαδήμο; Πιο μαχητική; Λιγότερο δουλική; Ο δικαστής Τόμας Γκριέσα έκρινε διαφορετικά: όχι μόνο αποφάσισε ότι το Μπουένος Αϊρες πρέπει να πληρώσει όλους τους ομολογιούχους, αλλά μπλόκαρε την πληρωμή των «μετριοπαθών» (όσων δέχθηκαν το κούρεμα) μέχρις ότου αποζημιωθούν οι «αδιάλλακτοι». Αν δεν παρέμβει το αμερικανικό Ανώτατο Δικαστήριο, η Πρόεδρος της Αργεντινής θα κληθεί μέσα στο επόμενο δεκαπενθήμερο να επιλέξει ανάμεσα στην άτακτη υποχώρηση και την άτακτη χρεοκοπία.
Η σύγκρουση έχει ασφαλώς πολιτικό χαρακτήρα. Οπως λέει στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» η Αν Κρούγκερ, πρώην ανώτατο στέλεχος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας και σήμερα καθηγήτρια Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, η απόφαση του δικαστή συνιστά χωρίς αμφιβολία μια επίθεση στην εθνική κυριαρχία. «Υπάρχει κίνδυνος να ανοίξει ένα κουτί με σκουλήκια που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί». Ο Σίνγκερ, ένας άνθρωπος που πριν απειλήσει την Αργεντινή είχε φέρει στο χείλος της καταστροφής και το Περού, δεν δίστασε να πετύχει την κατάσχεση μιας ολόκληρης φρεγάτας στην Γκάνα για να προωθήσει τους στόχους του. Από την άλλη πλευρά, κάθε παιχνίδι πρέπει να παίζεται με τους κανόνες του. Οταν δανείζεσαι, είναι δεδομένο ότι χάνεις μέρος της ανεξαρτησίας σου. Οταν αδυνατείς να ξεπληρώσεις το χρέος σου, πρέπει να διαπραγματευτείς. Οταν πουλάς τσαμπουκά, πρέπει να είσαι έτοιμος και να χάσεις.